Juryrapport Prix Europa 2018

This years winner turned a family dilemma into an investigation of a whole countries school and daycare system, as its producer compared her children’s experience growing up in the Netherlands with her own childhood in Sweden, and tried to persuade her Dutch husband that they should relocate to the country she left two decades earlier. 

The jury was impressed by the intimate, funny and raw recordings of family life, the quality of storytelling and audio production, the striking visual illustrations used on digital platforms and social media, and particularly the impact the series made on debates about education in the Netherlands.

OPGEJAAGD/HUNTED is the winner of the Prix Europa in the category Digital Audio

Aflevering #3 Ik tel tot 3

Nederlands gesproken

Listen to the original audio while following the translated text.

DOWNLOAD
TRANSCRIPT PDF

HUNTED - episode #3 I’ll count to three… Tune: Hunted tune Voiceover: This is Hunted; I’m Jennifer Pettersson, and in this series I bring to you what I discover in the unknown world in which our children spend their days from 9 to 5. This series arose from surprise, frustration and curiosity about the things that most people who were born in this country seem to find completely normal, but which for me are difficult to understand. Laila: (yawns) Jennifer: Är du trött? Laila: Not in Swedish… Jennifer: Oh, right, we’re going to speak Dutch, aren’t we? Laila: Yes. VO: My oldest daughter Laila. Jennifer: How was school today? Laila: Fun, but sometimes the teacher gets mad… because, yeah, all teachers do that. Jennifer: Oh? Why do they do that? Laila: You know, because, about whatever doesn’t go right. In gym class, or, you know. Jennifer: What didn’t go right today? Laila: Just, you know! I can’t explain it to you. Jennifer: But did she get mad at you? Laila: No, at the whole class. But that happens with kids. Strict. Yeah, she can’t really manage. I mean, um… she can’t do everything. Jennifer: You mean, you also understand why she gets so mad? But maybe it’s also because she’s alone with so many children. There’s 29 of you. Hard to keep the class under control. Laila: And sometimes she says sorry, but that’s good for now. I don’t have anything more to say about that. Jennifer: Oh… Music VO: What do parents really know about what happens at school? We drop our children off, and then scurry away to our jobs. And then when we pick them up, they hardly tell us anything. I really want to know what happens there. So I’ve decided to sit in on a preschool class for a whole day. I’ve come to a Catholic primary school in Zeist. The teacher is Linda, who I’ve heard good things about. SFX: teacher’s office Linda: How long does that drying take? Four hours. VO: It’s 8:30 AM. All the teachers are sitting together drinking tea. Eleven women in all. Linda: We can… I’m going to open the door. - not me VO: Miss Linda. Blonde, tanned, dressed stylishly with jingling bracelets. When she speaks of the children she teaches, her affection for them is obvious. Linda: They’re still so pure… I really enjoy being with them. Of course, there are times you could just shut them up in a closet but they all really just want to do their best. Linda: Good morning! VO: Linda is a teacher who seems to be able to handle anything. Linda: If they’re being difficult or don’t want to listen, it’s really easy to just turn them around and steer them towards good behaviour. You can still really get that out of them. Jen: How do you do that? Linda: Well, positive reinforcement! Mainly, just a lot of positive reinforcement. VO: If things go wrong, it’s never the children’s fault, she explains. And the extreme workload that so much has been said about, she hardly notices. Linda: Sometimes it’s busy and sometimes you’re tired, but you know, that doesn’t have anything to do with the job. All that means is: you don’t feel good that day, or you’ve got problems at home, but not that there’s too much to do here, or anything like that. Linda: Wow, don’t you look fantastic! VO: It’s not uncommon for Linda to work 60 hours per week. And that’s not counting the administration, which she does on Sundays. Linda: No, it’s not. And then sometimes I’ve slept poorly… And then they come to you like: I need a hug. I need a hug. So sweet! I have the greatest job in the world! VO: Linda really does seem to be a superhero on the job. Linda: Good morning, Anouch! VO: She works full time, and knows the children and their parents well. Better than well. She knows what day each of them is home, and she even recognizes their bikes. Linda: Where’s your bag? Child: Papa. Linda: Well, that’s nice, isn’t it. How was your dentist appointment yesterday? Was the dentist pleased? VO: The children are trickling in. They are all the colours of the rainbow; they come from Thailand, Spain, Poland, Surinam, Turkey, Morocco, and many other places besides. But the majority of them are Dutch and white. As soon as they come in, they grab a puzzle. SFX: Background noise Linda: Go on, get a game. VO: The classroom is bright and spacious, and the 26 students fit comfortably. Drawings of red grapes and cut-out piglets decorate the windows. The desks are adorned with tulips in vases, which the teacher has purchased with her own money. Each vase bears the text ‘Today is a perfect day to start living your dreams’. Linda: Good morning everyone, look at me please. This hand. Would you put Toto in the basket? VO: Julian, a boy with short blonde hair, puts his teddy bear away and goes to sit on his mother’s lap with his fingers in his mouth. He seems closer to 2 than 4 (the age when Dutch children start school, or ‘group 1’), and is in the ‘zero group’: new in the class. And he’s not the only one. Linda: Was everything good? Did you have to cry in the car? Child: No. Linda: No? Wonderful. Then you get a sticker, because I think that’s very brave of you. SFX: Bell rings / “We’re clearing up” (song playing) / kisses (‘I’ll stand there and wave’) VO: The children kiss their parents goodbye. Music Linda: Boys, why is it taking so long? And Chaima, sit down! VO: And suddenly the atmosphere changes. Linda: Emany, do I have to send you to a 10-day course for clearing up? You always take so long. VO: Emany is a boy with short, black hair, and a pleasant face. He will get a lot of warnings today. And some punishment. Linda: OK. 1, 2, and the last count (hint) is… 3. Will you manage? Will you manage, Erva? Legs under the table… 1… VO: The teacher begins counting. Linda: Two… VO: ...The children are sitting absolutely properly, looking straight ahead, with arms crossed… Linda: Three… VO: …You could hear a pin drop. Emany raises a hand, but the teacher ignores it. Evi will also raise her hand, repeatedly, until she is too tired to keep it up; then she supports it with her other arm. In the end, all hands go down again by themselves. Later, I asked the teacher why the children who put their hands up didn’t get to speak. Linda: You can be talking about the weather and then one of the kids will be sitting like that and say: ‘we ate pancakes yesterday’... I mean, sometimes it’s just about nothing at all… (laughs) And, ah, I know very well which children always have something to say whether it is about the topic or not, and sometimes I just say no, not right now, and then when we’re outside they come to me to tell me, you know, tell me what they had to say. VO: So it’s not the idea that they raise their hands at all. After all, there is no time to give everyone individual attention. Linda: Besides that, it’s just really hard, ah, because you always have the feeling that you’re not giving some of the children the attention they need. VO: ...But she has come up with a way to deal with that… Linda: There’s a trick I use, if I think that a child is getting away from me, then that evening I try to imagine what it was that he wanted to say. You know, just what was going on with him today? And if I really don’t know, then I think, okay, then tomorrow I better pay a little more attention to that kid. VO: ...But once a day, no matter what, they all have their own attention moment, Linda explains, and like at many schools, that’s when they’re sitting in the circle. Linda: Okay, now I’m going to see who gets to come and sit in the circle. Everyone take their seats. VO: ...One by one, as quiet as mice, the children take their chairs and sit in a circle. Linda: Yes, that’s wonderful! Very good. Don’t put yours right against anyone else’s, because it’s never very nice to sit with your chair against someone else, is it? Leave a little space in between. Good, yes, good Erva… VO: ..After five exasperatingly long minutes, they’re all sitting. Linda: Well, that was very smooth! VO: The circle can begin. Linda: Yesterday it was free, what was that again, free, who knows? Was it free time, or was it something else? Child: A free country. Linda: A free country. And, and… VO: Today they’re talking about freedom. Linda: So what do we have, because we’re a free country? VO: ...something that I will be thinking about a great deal at the end of this day. Linda: Oh, you didn’t hear my question, because you’re talking while I’m speaking… I see a lot of fidgeting! Sit up straight, because otherwise this is going to take a long time. Jennifer: Children have relatively little freedom at school to move and talk, and certainly if you compare this with Swedish children of the same age. And I find myself wondering what is better for them? Linda: Yes, I really think, I mean I find it very contradictory, of course, because, ah, right now it’s something of a trend, that children should get what they want. And of course that’s true, but I think you also have to teach and that you can’t always get what you want, and you don’t always get something just because you feel like it. That’s just not how society works. And you have to, um, prepare them for that, to be able to function in society. So it’s very contradictory. Music Linda: OK, so, the word of today is ‘GOOD’. What are some good words? VO: Daisy and a girl with a pug nose and a blue streak in her blonde hair know some. Daisy: Like sweet… and I also know a few bad words. Linda: You also know some bad words? OK, let’s hear them then? Daisy: Shit! Linda: Oh-oh-oh… VO: The children cover their mouths with their hands in shock. Linda: That really is a very bad word, isn’t it, and you can’t say that word, isn’t that right? VO: Linda reads a story about bad words. Linda: Just a rotten, shitty day, and he’s fed up with everything… VO: The children listen in rapt silence… Linda: That’s a bad word, Freek. VO: ...Some children fidget in their chairs. A girl plays with the threads of her dress, a boy is picking his nose, one yawns and others begin to do the same. I wonder how many of the children can follow the story. Linda: Who has an idea about how we can help Freek? How can we… VO: Maysa, a cute little Moroccan girl, wants to sit on the teacher’s lap. Later, Linda promises. Linda: We’ll go round the circle, okay? Listen, you can say one thing, so think very hard about what you want to say, because otherwise we’ll all be sitting so long in the circle and we’ll all be fidgeting and no one wants that. VO: After half an hour, the children have the chance to say something. Linda: Good morning Erva, did you want to say something? Erva: Yes, do you think mama and me made clothes? Linda: Did mama buy those clothes for you? VO: Erva, a Turkish girl of four years old, with serious dark eyes and long dark hair makes a ‘round’, by going around to each child in the circle and stopping dutifully at each to show them her new yellow t-shirt with butterflies on it. Later, Sofie shows her green ribbons and Amina shows her necklace. Toddlers watch the children making each round with great earnestness, and whisper comments as if they are style reporters at a fashion show. Child 1: I saw pink on her nails. Child 2: Yes, she had that yesterday too. VO: ...but giving all the children a turn also takes a long time. Linda: Good. 1, 2, and the last count is 3. VO: Each time the teacher threatens to count to three, the children cross their arms and sit up straight as an arrow. Linda: Good morning, Maysa. Maysa: Good morning. Linda: Do you have something to tell us? Maysa: Yes, I, I, have a new magic shirt. Linda: I don’t think it’s really new, is it, but I understand that you really would like a chance to stand on your chair. Go ahead. VO: Maysa has a magic t-shirt with a strawberry that changes colour if you rub it. Linda: I’ve already spoken to your mother about it and we’ve agreed that if you sit there rubbing your shirt all day then we’re going to turn it inside out, and that strawberry will be on your tummy. All right? SFX: laughter VO: She asks the teacher if she can sit on her lap a second time. No, go sit down, says the teacher. Linda: All right, we’re going to sit up straight. 1, 2, 3. Good morning, Emany. Emany: Good morning. Linda: Do you have something to tell us? VO: Emany had raised her hand three times already without being called. Linda: What did you say? I couldn’t understand you. VO: Now that he’s finally been called, and has a chance to speak in the circle, he suddenly seems to have nothing to say. Linda: Put your arm away from your… Emany: No, teacher. Linda: Okay, good morning Chaima. Chaima: Good morning. Linda: Do you have something to tell us? Chaima: Me and Rehan… Linda: One thing, okay? Think about it, one thing. Right? Chaima: Me and Rehan have the same… VO: But just a little later, he (Emany) can no longer sit still. Linda: Emany, now you’re really causing a problem! This is your last warning, and next time you’re going to go back to your desk. You didn’t want to say anything when it was your turn, but you’re just talking the whole time. Now you’ll be quiet and otherwise I’m sending you out of the circle. Look at me. Do you understand? What did you say? VO: Later, when I’m sitting in front of Linda, I feel just like a small child who would do anything to avoid being the object of the teacher’s anger. Struggling to find the right words, I ask what feels like a difficult question. Jennifer: Ah… Well, because what, well, what struck me most was that, that you are stricter than I had expected. Linda: Yes, yes, yes, clarity. They really need clarity. Yes, I always say that I’m not strict, I’m clear. I’ve been working here for 14 years now and you simply see that it’s becoming a different generation. And you really see, you can just tell that many of these children have no boundaries at home. I had, last year, I had a kid in the class and the parents told me, we have no rules. See, the thing is, you’re not doing your child any favours with that, because everyone needs boundaries, and a lot of children are not getting that at home any more. And when I’m strict, I’m never really angry. I act as though I’m angry or something along those lines, and I think that’s the difference, that, that you can’t get really angry, because I mean, well, they’re children, aren’t they, and it’s your job and, ah, what I can do is get educationally angry, you might say. Jennifer: And you really have big eyes. Linda IV: (laughs) Yes, well, you don’t see that yourself, do you… Jennifer: And you really know how to give the evil eye. VO: Linda learned her job the hard way. She started her career in special education. Linda: Yeah, my first year in the classroom, that was really hell (laughs). It really was and I, I still tell people that if I had known that in advance I never would have gone into education, because that year really was, ah, it was really terrible. The, I’m serious, chairs really flew around the room. Windows got broken. But that was really psychoanalysis, that was really heavy stuff and I was 23, yeah, well, what did I know. And those kids were 14. When I think back on that I just don’t know how I managed. Yeah, there was the one kid who every single, every Monday after he had been home had these violent mood swings, I was constantly bruised all up my arms. And at some point it hit me, just make sure the shoes come off when he comes in on Mondays, because you know he’s going to start kicking. VO: Then the day comes when a young man comes at her with a pair of scissors… Linda: Yeah, I, he, I had to make him do something and then he was standing in front of me and he said: ‘I’m going to stab you to death.’ And I said: ‘Fine, but first you need to clear up.’ And so he gave me the scissors and he went and cleared up. Jennifer: Weren’t you scared? Linda: Well, you know, later on you realize that when you think about it sometimes you’re shaking, but not at that moment, you can’t show it at that moment, I didn’t let myself show any emotion or fear, and that was really hell. And that was when I really learned really well to find my limits and define them. And I still have that moment whenever something happens in class, when I think: do I want this? No, well, so that means I have to take action now. Because if you go past your own limit, then things get really hard. Jennifer: And do you ever see any of your fellow teachers doing that? Linda: Yes. VO: Linda is relatively strict, but I’ve also seen preschool groups thatare less so. I had to think back on the teacher that Laila had that first year. He couldn’t handle the stress of 27 children at the same time. By the morning handshake, he was already turning red. He acted very irritated and made sarcastic comments to the kids. When I stayed at school one day to help I understood it better. The children were all demanding attention at the same time, they all have something hurt, they were fighting, and they all had to go to the toilet right away. It was chaos. Linda’s class is much more under control. But then, after sitting still in the circle for nearly 40 minutes, there’s a sudden commotion. Music Linda: Jack, go to the toilet right now! VO: Jack, a blonde boy with a bowl cut, has to throw up in the classroom. Linda: Go to the toilet! Now! Go! SFX: children responding: ew! aaah! Linda: Don’t worry about it, you’re not in trouble, it just happens. Come now! Let’s all just sit down. VO: The teacher mops up while Jack sits alone before the toilet in the hall. She calls towards the toilets… Linda: Are you all right? VO: Below the door, the soles of his shoes can be seen. This is when the teacher decides to put a video on, so she has a moment to go call his mother. SFX: Child: she’s going to turn on… VO: In the meantime, Jack is back in class, with a green bucket on his lap in case it happens again. Next to him is D’rellyo, a quiet boy, who indicated at least half an hour ago that his tummy hurts too. Linda: I’ll just go and get a bucket for you as well, because I can see where this is going. VO: The vomiting incident sets the class into disarray for a full ten minutes. This means sacrificing the maths lesson that the teacher had planned. And then Jack has to vomit again. SFX: Vomiting sounds from Jack Music VO: It’s almost ten o’clock, time for the children to take their snacks from their bags. The idea is for this to happen in silence; anybody who talks, the teacher warns, has to put their bag back in the hall. Linda: Ah, listen, I just don’t like this. Thank you Evi, this helps, all this talking doesn’t help, shhhh Julia. If you speak, your bag goes back, Emany. Just go get it. SFX: children walking around. Linda: Oh, I’m sorry, you must be new here? VO: She’s talking about Daisy, who has already started on her banana before everyone is sitting. Daisy is one of the older children, and should have known the rule already. Linda: Shhhhh! Now the teacher’s going…? Children: To get coffee! Linda:...and you will all be…? VO: The teacher makes a zipping-lips motion as she goes to get coffee. Linda: Very good. VO: The children understand, and eat in silence. Linda: Normally, during the meal breaks it is absolutely quiet here, because you can’t eat and talk at the same time so they don’t eat, and then once again I’ve got to deal with all the angry mothers who say they haven’t eaten. And they need it, because they’ve been together the whole day, there have been no moments that they can just withdraw a little bit and then you see that the class also relaxes at that kind of moment. Linda: I want to see who can eat and drink the most quietly. Let’s see if… I can give a sticker to someone. VO: D’rellyo still has a tummyache, but is still sitting in class – there hasn’t been time to call his mother. Linda: Yes, I’ll go in a moment, just as soon as Jack gets picked up I’ll call your mother, ok? Is there anyone else who needs to go home? I’ll go and ring right now. VO: Almost every child raises their hand. Linda: (laughs) Yeah, sure! Now, just keep eating. One minute to go! VO: It’s almost time to go outside and play, but before that happens they must all be silent. Linda: All right, now I’m going to look and see who my little angels are. Oh Maysa, look at how nice you’re sitting, Amira… VO: Maysa seems to have forgotten that the teacher promised she could sit on her lap. Linda: And you, Hind, excellent. VO: One by one, they take their jackets. Linda: Levi, you can be the first to get your jacket. Would you please show everyone how it’s done? VO: It’s nearly 15 minutes before they’re all outside. Everyone except Emany; he has to stay inside. I ask him why. Emany: Because yesterday I hid. Jennifer: Where did you hide yesterday? Emany: Under the ladder of the slide. Jennifer: Why did you do that? Emany: Just because. I didn’t want to come inside. Jennifer: Was it fun outside? Emany: Too much fun. Jennifer: Too much fun. VO: The punishment: more sitting inside. Was that really necessary? I ask Linda. Linda: This is a little boy who really, really needs to learn that you follow the rules, because otherwise, ah, well maybe next time he won’t come inside at all. And, ah, yeah this is really a kid who would play outside all day if you let him. That’s, that is really his very favourite thing. And it’s true, he’s one of those kids who really does need to move a lot. But yeah, in a little while he’ll be moving up to the next class and there he won’t be able to… you know, he’ll have to stand in line with the others, he might be able to be one step out of line but not five, because that’s not a line anymore. Jennifer: No, and as an outsider I look at the children who have to sit still, who have to wait a long time, who can’t, who maybe want to play outside a little more that are not allowed to. And I must say, when I think about that I feel for them a little. Linda: Yes, I understand that. Yeah, and I get that, of course, you know, and it is hard, because you see that he needs it. And you see that, of course you do, but you know, that’s just how it is in the Netherlands, the children don’t decide. The teacher decides. Yes. Jennifer: And the system does, too. Linda: And the system, yes. Jennifer: Because you depend on it, too. Linda: Yes, I’m dependent on the system, yes, yes, I’m a cog in the machine. Look, I could let the children play outside all day because they need it, and because that’s what’s fun for them, but then they’ll move up to the next class, and then I’ll hear it from that teacher, hey, what have you done with these children? They can’t do anything! Yeah, you know, that’s just how it is. VO: But actually, Linda says, the four-year-olds should be playing outside as much as possible. Linda: Play, play, play, play, play, just play the whole day long, because that is so important for their development. But you have to, ah, by the end of my class you have to be teaching them a little bit of work skills, because they’re about to go on to the next class. If they don’t have any work skills, then the teacher in the next class is going to say: “What the heck have you been doing all this time?” VO: I wonder what this approach does to small children. I’ll be going back to the class to find out, but first I’m going to Smalle Ee, a village in rural Friesland. Population: 50. SFX: Car driving Jennifer: Wow, what a place…! VO: Here, out amongst the fields and sheep, lives Sieneke Goorhuis-Brouwer. She spent her career as a specialist in remedial education and was endowed professor in speech and language disorders at the Groningen University Medical Center. She even received a royal distinction for her work. She is now over 70, but still active. SFX: doorbell, door opens. Jennifer: Good morning. Sieneke: Good morning, hi! Well well, 10 o’clock sharp, very punctual… VO: Sieneke Goorhuis is one of a small but very vocal group of experts who are extremely concerned about how small children are being handled in the educational sector. Jennifer: So let me get straight to the… Sieneke: Yes, just go ahead and start… Jennifer: ...point. So what do you think of the state of Dutch preschool education? Sieneke: It’s a crisis. Because these toddlers, they’re under much too much pressure, it’s being dictated much too much from above what children need to learn, much too early. And what’s been forgotten that from 0 to 6 a child is going through a completely different, development at that stage is of a completely different nature, so it needs a completely different approach than the development of older children. VO: Sieneke says that up to about age 7, children learn the most by following their own curiosity. Required learning material, however playful it may be, disrupts the child’s natural development much more than it helps. Sieneke: Because these young children are developing from the inside out. And that is a very different process than the children from, ah, age seven and up, which is the point from which you can effectively start directing the process from the outside, and start saying okay now you have to learn this and now you have to learn that, and then they’re at a place where they really love learning new things. Jennifer: So then it’s not a good thing if we, ah, in our groups one and two, the age fours and fives, start preparing for that school kind of learning when they’re six. Sieneke: Yeah, but it is school-type learning, because it’s actively preparing them for school. And that’s not necessary. What you have to be going for is making sure that these children can express themselves verbally as best as they can, that they develop their motor skills as well as they can, develop thinking, these are the things we don’t need to do very much about, and it seems we just don’t really get that these children learn themselves if we put them in a challenging and stimulating environment. Jennifer: And what is a challenging and stimulating environment? Sieneke: Well, an environment that follows the child. That looks at what a child is ready for and opens up activities right there. Jennifer: And, that learning-through-play movement? What do you think about that? Sieneke: Right, that is, I just think that’s a smokescreen. Because what they’re saying is: yes, we have a teaching program, but we do it with play. But the difference is that it’s still a program that has been conceived by adults and that the adults think the child needs to do. And what’s happening now with the toddlers that they’re sending to school in, yeah, Rotterdam, it just makes me want to cry. Jennifer: What’s the impact when a child doesn’t have enough freedom to play and to be active? Sieneke: Well, then they get socially, emotionally, particularly emotionally unstable. They are constantly being inhibited in the things that they want to do, so, uh, they develop this uncertainty about their own functioning. And that’s exactly what we don’t want, children have to learn to be sure of themselves! We’re taking this confidence away from them, because we’re inhibiting their spontaneous development. Jennifer: But is there research about this, are there studies that I can look at? Sieneke: Well, yes, the only scientific studies there are have looked at the effects of preschool and early childhood education. And that has produced exactly zero results. VO: And indeed, a recent analysis of a 15-year study of preschool and early childhood education programs given to toddlers paints a depressing picture. The effect of these programs is, and I quote: ‘smaller than small’. But does this mean that ordinary preschool education is pointless? Is it making children underconfident and unstable, as Sieneke claims? I can’t find any information about this. No wonder, she says… Sieneke: Yes, that’s because they don’t want any research about this. What they want is research that shows that the program-based approach works. VO: When I ask Sieneke what she bases her claim on, she gives me a long list of names of educational experts… Sieneke: Pestalozzi, Fröbel, Montessori… VO: ...all long dead and who wouldn’t be able to say much about present-day preschool education. Sieneke: Piaget worked on this, Vygotsky worked on this… VO: ...but, she says… Sieneke: These people weren’t crazy, they made very good observations and today neuroscience is proving them right. Music SFX: Telephone rings VO: I phone Jelle Jolles. JJ: Jelle Jolles speaking… Jennifer: Hello, good morning. VO: Professor at the neuropsychology department at the Vrij Universiteit Amsterdam. JJ: Good morning. Jennifer: This is Jennifer Pettersson. VO: ...He is the Netherlands’ leading authority on the subject of learning and the brain. He tells me there’s no switch that flips at age seven, that makes a seven-year-old ready for school-based education, that hasn’t yet been turned on in a four-year-old. JJ: Well, first of all, there’s a tremendous difference between children. There’s children who, ah, at age four, um, can already achieve a lot with school-based performances, while others just aren’t as interested at the same age. And then you’ve got children who, at age four, are only interested in playing, and then at age five perform very well in school. Jennifer: But knowing that there are huge individual differences, is that taken into account in Dutch preschool education? JJ: No, it’s not. VO: And then it becomes clear that actually, Jelle Jolles more or less agrees with Sieneke Goorhuis, because he says the same thing that she does, that the best thing is for children to be able to follow their own impulses within an inspiring environment that offers support and direction. JJ: The brain says: develop everything in here. Develop your muscles. It sends out orders to the muscles: move, move, move. These activities make the muscles develop. It’s the same thing with language: talk, talk, talk. That’s simply because the brain is saying: through activity, you, uh, you gain experiences, and these experiences are recorded in new connections in the brain, and then you are accelerating the process. Yes, we know that sitting in a chair and waiting for your turn until the teacher calls you is not doing that. VO: ...because children have a hard time holding their brains back. JJ: There is something that we call impulse control. And that is something that at the ages of 12 to 14 is not yet very, ah, well-developed, certainly less so in boys, and so in preschool this is even more so. Jennifer: But could it be that offering school-type programs, required learning material, at too young of an age can have a disruptive effect on a child, or could this, ah, accelerate development? JJ: It may very well be disruptive, because a child that isn’t ready, uh, well they can learn to read letters, and words, etc. But the effort it takes them to do this comes at the expense of other things that the child might be learning at this stage. So it just means that it’s taking away from the development of other functions. It’s as simple as that. So really, there’s not much of a reason to start these things so terribly young. VO: I ask whether early learning might actually be harmful. JJ: Ah, well… it could be harmful if the child is forced to learn to read letters if the brain isn’t at all ready to do that, because it’s busy trying to learn other things. Then it can be counterproductive, because you can develop a kind of reading phobia. The child might develop an aversion to reading, and then you’re making the job much harder. Music VO: ... and the consequences go further than that… JJ: All children are curious by nature, because it’s in the brain. See, most children are born curious. At the age of five, they still have this curiosity, less so at seven, and by nine they don’t have it at all anymore. Because at nine, they’re already into the track that society dictates for them, and that’s not a good thing, because what you need for the development of children who are going to be adults later is innovative people, creative people, curious people, enterprising people. And it’s that whole youth and toddler years that’s the preparation for that. SFX: children coming inside Linda: Okay, listen up! Children with a workbook… VO: Back in class. After fifteen minutes outside, the children are back inside and the older children, group 2, get an assignment. The teacher explains what they need to do. Linda: The first page, see? Colour this page. VO: The instruction takes three minutes, and she explains all the pages at the same time. Linda: Then we go to the next page, here, you see a crown, and then find the same crown over here and then colour it. Here you see the crowns with diamonds. Count the diamonds. SFX: children talking through the instructions Linda: Don’t start yet, because I…! VO: I check a few of the children to see whether they have understood the assignment. SFX: class sounds Jennifer: What do you have to do? Chaima: I don’t really know, because I just went to the bathroom. Jennifer: Hmm, do you know what you are supposed to do? No? And here, on this page? Child: Look for the same thing? Jennifer: Look for the same thing? No, it says here which crown is different. VO: I also check whether Maysa has understood. Jennifer: How’s it going? Maysa: Good. Jennifer: Good? You’ve coloured the king very nicely, haven’t you? Maysa: Yes, and here I’ve coloured everything that’s the same.. Jennifer: Oh, hang on… Child: Actually you’re not supposed to do that. Jennifer: You’ve coloured in all the crowns, but actually I think you were supposed to only colour the same ones, not all of them, but that’s ok. Maysa: Yeah but these two are actually… Music VO: Maysa followed a logic all her own. If this had been a test, she would have been given a failing mark. It seems that preparing the toddlers for the next class is no easy task. Music Linda: All right, we’re going to sit up straight. One, two, three. VO: It’s 12 o’clock… Linda: Right up straight. VO: ...and time for lunch. Linda: Daisy, have you forgotten how to sit up straight? Isn’t that funny, that I always have to remind you. Now listen up, it’s time to eat our lunch. So just sit up straight… VO: ...In silence, the children take their bags, they’re not allowed to run or skip, and they walk rigidly out of the classroom. It takes ten minutes for all the children to get their bags. The children wait in silence while this is going on. They also have to eat in silence. I ask Sieneke about the importance of silence and sitting in silence. Sieneke: Look, I don’t have a problem if in these preschool groups they say you play in the schoolyard, and now we stand in a line and go back inside and we do this in an orderly fashion. Okay, you can have these moments where you have to be quiet, but you can’t require them to be quiet for ten minutes, you just can’t do that. They have to move, they have to talk, that talking to each other is language development, that running around is motor skills development, oh, oh, oh, oh… SFX: whistle sound with straw VO: Like some of the other children, Emany makes a piercing sound with the straw from his juice pack. Linda gives him a look that could kill. He stops. Despite this, around 12:30 Emany will get a hug from the teacher, just like many other children. Linda: It looks like it’s hug time. Oh, ooh, oohh! SFX: children giggling Linda: 1, 2, 3, time to eat, because in a minute you won’t be finished with all that jabbering. And certainly not you, you need to stay inside to eat your lunch again. VO: It’s time to go outside, but before they do the children first have to take their jackets… Linda: Okay, I’m going to see who can hang up their jacket first… No, you go back and hang up your jacket right now… VO: ...and stand quietly in line. Linda: We’re going to see if Julian can go get his jacket properly and put it on properly. VO: It takes the class ten minutes, but then they can go outside. SFX: Children shouting, schoolyard sounds Child: Who wants to come and… VO: The schoolyard is made up of tiles and is surrounded by trees and bushes. On the schoolyard there’s a big sandbox and a jungle gym with a slide. Today Linda is monitoring the kids with another teacher. They sit in the sun and let the children play. Ze voetballen, fietsen en zoeken naar beestjes. Child: Hey, look, a marble! Child: Marble! VO: Daisy’s playing with her cousin Melanie, who also has two blue streaks in her blonde hair. In the classroom they sit next to each other, but they’re not allowed to talk to each other. Right now they’re digging in the sandbox together to try to find the bottom. SFX: Children in the sandbox. Child: And now this one and now this one… Child: Daisy, noooo-hoooo… Daisy: Let’s wreck it all…! Child: Daisy, we’d made such a nice… VO: But the girls are also bothering the other kids. Child: Let us play too! SFX: screams and crying VO: It’s not just Daisy and Melanie; other children are fighting as well. There’s kicking, and hitting, and throwingsand. No one sees it until they go to the teacher themselves. SFX: child crying SFX: children going inside counting VO: After the recess, it’s time for the children to do some maths, but the teacher decides to do something different. Linda: Now we’re supposed to be doing maths, but today things are not going so smoothly, so I thought… VO: Because the class is so hard to handle today, Linda says… Linda: ...today we’ll do the activity board instead. SFX: children cheer VO: The children get to pick from a number of different activities. Apart from the times they’ve gone outside, this is the first time in five hours that the children can decide what they want to do themselves. Linda: Now, that’s not the behaviour I want to see when you go to the activity board. What do you want to play with? Do you want toplay with the trains? Or maybe with the horses, or with the animals in the sand? VO: While each child struggles to make a choice, the others have to wait silently. Linda: Is there someone here who doesn’t remember how the rules work? You get one warning, and if I have to tell you a second time your card goes away. VO: Choosing the activities takes ten minutes. Linda: Have fun! SFX: children talking and playing Music VO: The spring holidays are just around the corner, so the children get to take their drawings and art projects home. Linda: If you want to take your things home, you have to clear up very quickly now, otherwise there won’t be any time. This is taking terribly long. Ah, Julia, Erva, sit up straight. I’m going to wait until it’s quiet, and if it takes too long I’m not going to hand out anything and all the art projects will stay here. VO: Daisy wants to ask a question. Linda: No, no teacher teacher right now, not at all. Be quiet right now. VO: Daisy explains that the eye of the chick she made is falling off. Linda: No, I’m not going to do anything about that right now. What do you think, that I’m going to go around and glue all those eyes on right now because you all have been touching them? Don’t be daft! VO: She’s talking to Daisy. Linda: I’ve never seen you acting so daft as today. I mean it. Is there some reason that you’re being so strange today? Daisy: No. Linda: No? VO: It’s not at all clear what she was doing wrong, except to the teacher. In the hallway, I asked her what she was doing. Jennifer: What were you doing? Daisy: Well, I was… VO: She shrugs her shoulders and makes a sighing sound. Jennifer: And why were you doing that? Daisy: Well, I always do it at home, but no one tells me not to. I didn’t know, don’t, didn’t know that it would make the teacher mad because it doesn’t make my mother and father mad. Jennifer: No, well then it’s hard to know. Daisy: Yeah. Jennifer: Yeah. VO: Later, the parents come to pick up the children. They want to know whether they ate their lunch and whether they were good today. Linda: Okay, I’m going to see who can go get their jacket and bag… VO: I walk out with Emany, whose mother is waiting to pick him up. I’m curious about how Emany, who had to stay inside for his punishment and is worrying about a lot of things, will describe his day. Emany’s mother: Emany? How was school today? Emany: Fun. Emany’s mother: Was it fun? What did you do? Did you do anything special? Emany: Yes. Emany’s mother: What was it? Emany: Nothing!! Emany’s mother: Okay. Emany: Don’t put it in my, don’t put it in my bag! Emany’s mother: It’s ok, it’s ok. It won’t get ruined. VO: He never tells me anything, his mother says as they walk away. When I go back inside, I see Daisy in tears with her mother. Daisy: And then the teacher, and then the teacher told me and not Melanie but it was Melanie who started it. Daisy’s mother: Well, then, will go talk about it with the teacher, won’t we? Do you have a moment? Linda: Yes, what is it? Daisy’s mother: And the teacher gets mad at things that she can do at home and, here, come sit with me, dear. Linda: Oh, I see, then you need to pout about it, don’t you? Daisy’s mother: Yes, well, that’s something from last week, you see, there was… Linda: Well, then, tell me why you want to make a drama out of it. Daisy’s mother: Come on, Daisy, no, we look at the teacher when she’s talking to us, dear. Linda: Why do you want to make a drama out of it? Look at me. Come here and sit with me. VO: Daisy doesn’t want to sit on the teacher’s lap. Linda: No, no, don’t be like that, otherwise mama will go out and wait in the hall. Did you think it was a good day today? Look at me: did you think it was a good day? Daisy’s mother: It started this morning, actually, she didn’t want to go to school. Linda: Hey! Listen, there’s nothing wrong with having a bad day once in a while. It happens to everyone. I still like you, you know. You know that the teacher sometimes has a bad day too, right? Daisy: No. Linda: No, there’s nothing wrong at all, if you have a bad day sometimes, is there? But then sometimes, I have to bug you, just a little bit, when you’re not behaving, right? Daisy: Yes, but it was Melanie who started with the banging on the cabinet. Linda: Yes, but that’s what I mean, you know, you were doing things all day. I think you’re ready for the holidays. Daisy: Yeah. Linda: Yeah, but there’s nothing wrong with that, because I still really like you, you know. Okay? Daisy: Yeah. Linda: You were just being a little weird today, you were just weird Daisy a little bit today. But you don’t have to cry about that. Come here and give me a really big hug, okay? Okay? Yes. VO: Afterwards, I ask the teacher what exactly Daisy was doing wrong. Linda: Daisy was not following the rules at all, she was trying all kinds of things to break the rules. Not sitting up straight, when she normally sits so properly, she, ah, was talking the whole time when she, when she knew that she was supposed to be quiet. Ah, she was slamming toys around in the hallway. Um, well, yeah, she was really just out of control today, compared to her normal self. She sees that she’s losing control of herself and just starts acting weirder, so you try to rein her in a little bit, for her sake too, because it doesn’t make her happy when she has a day like that. VO: I didn’t see any of all that myself, but then, I’m not a teacher. I do wonder whether I just happened to come in on a very bad day. Linda: It was, ah, well, it was a real Thursday. Thursdays are always, uh, just get through it somehow. I had a perfectly nice lesson planned, but so many Thursdays you just have to let that go, because things always happen on Thursdays. (laughs) yes, it was a real Thursday, all right. That I didn’t get to, that we didn’t do the maths circle, or that I made the choice to leave it out. I didn’t get to the games on the interactive whiteboard, maths games and language games, I didn’t do that, because uh, yeah, Jack was throwing up. And, you know, that’s really just, especially with the toddlers, yeah, that’s just a normal Thursday. For real. Music VO: I ask Linda what she would most like to see if she could change anything. She answers right away. Linda: Yes, smaller classes. Really. Because you just don’t have enough hands. There’s just, there’s hardly ever a day that you think well, I really accomplished everything I wanted to do, I gave all the kids the attention I wanted to. The days like that, I could count on one hand. VO: You heard it right. Five days a year, she has the feeling that she was able to give all the kids the attention they needed. When I come home I tell Jair what I saw and how it makes me feel. He’s eating when I talk to him. Jair: I hope you don’t mind if I eat. Jennifer: See, after I made the recordings with Linda, the teacher, I’m even more convinced that I really have to, uh, so I really have to see to it that we move to Sweden, and fast. Jair: But, all right it’s about our child, yeah I mean okay, but I really don’t get it. You go look around in another city for a day and you come home thinking we have to get to Sweden as fast as possible. I just, I just don’t get the connection. At all. Jennifer: Well it’s, it’s about, I think it’s, I’ve seen two versions of the Dutch school system for toddlers. And one version is the, the chaotic one, where there’s too little time to do anything constructive except try to sit quietly and so much waiting, or else very strict and yeah, not a lot of time to learn things there, either. I just have to ask myself whether it’s even possible to keep a group of 25, 30 children under control without it getting ugly. VO: But Jair is actually excited about Linda’s tough approach. Jair: I would feel very comfortable sending our, our little Lova there, in some sense… Jennifer: What?! Really? Jair: Well now, she could really use a firm hand, I think, because she just doesn’t have any sense of authority. Jennifer: Okay, but is that really necessary, having it pounded in every day like… Jair: Well, you have to start somewhere, and that better be before she’s 18. Jennifer: Yeah, but at 4? Jair: I think that she, she’s three and I already find it worrying how, uh, how little she listens, and I think we really should’ve started earlier. Jennifer: Yes, when I came home and Lova was whinging, because it was my turn to take her to bed, and then I felt it too, like yeah, I could learn a few things from Linda. Jair: Well, what? What exactly? Because… Jennifer: Just to be clear and consistent and not so blödig... Jair: Arbitrary? Jennifer: Arbitrary, or weak, or, uh… mushy-mushy… Jair: What is blödig? What does that mean, bleeding heart or something? Jennifer: Yeah, a little bleeding heart, I just, it just really gets to me very quickly. Jair: Is this, is that you? Or do you think that’s something Swedish too? Jennifer: I think that’s really very Swedish, and I know that a lot of my family would find you way too strict. Yeah, Jair is a little old-fashioned, eh, and authoritarian upbringing, and all that. Jair: Well, you know what I think is old-fashioned? The antiauthoritarian approach to child-reason, that we all had back in, uh, you know, the 70s, then we moved away from that. You know why? Because it wasn’t working. VO: Maybe Jair’s right, maybe I’m too soft, but strict or not strict isn’t really the fundamental problem. It’s about something else. I keep thinking about what Sieneke told me. Sieneke: As a teacher in group one and two, your job is to stimulate the child as much as possible to bring out everything inside the child, in language, motor skills, thinking, creativity. And the work skills, that just happens when the time is right. The work skills will come if you just give them the freedom now. So in that sense you can’t make them, you can’t create them, you can only break them. That’s what we’re doing. We’re breaking them. Music VO: You’ve been listening to Hunted. Research Anne Margot van der Baan and Jair Stein. Technician Alfred Koster, editor in chief Anton de Goede, consulting Katinka Baehr. Our thanks to Linda and her class. With grateful acknowledgment of the cooperation of Jelle Jolles and Sieneke Goorhuis-Brouwer. And of course, thanks go to the Mediafonds, without which this series would not be possible. Visit our website vpro.nl/opgejaagd to listen to all episodes. Or subscribe to the podcast. Next time in Hunted, we look at the diagnosis addiction. Why are schools putting so much emphasis on testing healthy children for all kinds of disorders? In the next episode, learn about: The problem student, the pony, and the pill farmer. Jair: The pony? Jennifer: Yes, the pony. Hej då, vi hörs!

Aflevering #7 Het Walhalla

Nederlands gesproken

Listen to the original audio while following the translated text.

DOWNLOAD
TRANSCRIPT PDF

UPPJAGAD episod #7 Barnparadiset Voice over (VO): Det här är ”Uppjagad”. I den här serien berättar jag om vad jag stöter på i den okända världen där våra barn spenderar tiden från 9 till 5. Jag tittar in i den underliga verkligheten i förskola och undervisning för unga barn i Nederländerna, underlig, åtminstonde när jag ser med min Svenska blick. Jag heter Jennifer Pettersson. Det här är Lova Lova: Hej VO: Laila Laila:. Hej VO: Och Jair Jair: Heej! VO: Det är september 2017 Lova: Bonk bonk bonk! Och så brrrr! Och det gjorde de jätte hårt VO: Lova är 3 och går i förskola. Hon kan nu felfritt härma en drillborr. På dagis är de i full gång med att bygga om. Det är inget nödvändigt underhåll som måste göras men de vill bygga ut verksamheten. Män i vita overaller målar, hamrar och borrar i de utrymmen där barnen befinner sig, eller straks bredvid. Lova: Inte roligt. Inte roligt som “Byggare Bob”…. hm … när de håller på hela dagen. Då tycker jag inte alls att det är roligt. Jennifer: Vad är det som inte är roligt? Lova: Då gör de oväsen. Så; brrrr! Och det gjorde de jätte högt. Och då hör vi det och gör så här. Jennifer: Sitter du med händerna för öronen då? Lova: Ja, då håller jag händerna för öronen hela dagen. VO: Ombyggnaden håller på sedan flera veckor och vi märker att Lova ofta har huvudvärk och att hon behöver sova mer än normalt. Jag är själv medlem i föräldraföreningen och mailar chefen men hon bryr sig inte om min oro. Efter ett andra mail konstaterar hon att barnen tycker att ombyggnaden är rolig. VO: Jag ringer upp “Boink”, en förening som företräder föräldrar med barn i förskoleverksamhet, för att kolla om det detta är normalt SFX: Riiing! Boink: Godmorgon Boink Jennifer: Godmorgon det är Jennifer Pettersson. Jag ringer med anledning av ett problem vid en förskola. Jag är med i föräldraföreningen. Boink: Vad kan jag hjälpa dig med? Jennifer: Jo det är en ombyggnad som pågår. Jag har själv sett flera dagar efter varandra att det skapar besvär/problem medans det…. Boink: Det handlar om förskoleverksamhet 0-4 förstår jag? Jennifer: Ja Boink: Och barnen kommer också i kontakt med redskap ombyggnaden själv eller är det ordentligt avskärmat? Jennifer: Till exempel igår blev en vägg placerad då jag lämnade mitt barn blev en vägg placerad precis, ja i utrymmet där vi befann oss. Boink: Under barnpassningen, i utrymmet där barnen tas omhand jobbas det?! Jennifer: ... Ja öronbedövande borrning och hamrande. Boink: Det är oacceptabelt. Säkert då en advisfråga har inkommit men innehållet inte överenstämmer med det som händer. Och övervägande del av arbetet sker då barnen tas omhand.. Musik VO: Boink råder mig att ringa till till inspektionen och jag tar också kontakt med regionskontoret. Regionmanegern tar klagomålet mycket seriöst. Men följandedag då jag lämna Lova så möts jag av de här ljuden: SFX: Borrljud! Jen: Hur länge ska ni hålla på idag? Hela dagen? Arbetare: Hela dagen ja. VO: Anledningen till att vi inte direkt söker en ny förskola för Lova är att hon nästan är fyra och snart kommer börja skolan. Jag hade egentligen redan för längesedan tänkt förekomma att Lova skulle hamna i samma skolsystem som Laila. Det här är en inspelning från ett år sedan, i augusti 2016. Jen: Jag känner mig stressad av att Lova varje dag blir äldre och jag inte har någon lösning eftersom jag inte ännu än gång vill göra detta mot mitt barn. Jag måste ha en riktig lösning från och med augusti nästa år. Och det är förståss.. du tänker åh, det är ett år… Men det känns helt kort, det är så förbi. VO: Det datumet lyckades jag inte hålla. Lova börjar om några veckor i skolan och vi har fortfarande inte beslutat något. Jag har inte ens varit i Sverige för att titta på skolor och dagis. Stämmer min bild överens? Kanske har jag romantiserat det? Många människor tycker det. Till exempel undervisinspektör Arnold Jonk, som också är gift med en svenska, som precis som jag har tvåspråkiga barn… Jag frågar honom om de aldrig funderat på att emigrera. Jen: Ni har aldrig övervägt….? Jonk: Nej jag är Holländare. Jen: (skratt) Jonk: Hos oss är det en ickefråga… Och framförallt inte för undervisning, det skulle för mig vara helt tokigt (skrattar båda två) VO: För mig spelar Nederländsk undervisning en avgörande roll. Jen: Tokigt nog kommer det av vad jag sett i skolan. VO Jag berättar för honom vad jag vet om den svenska skolan. Jonk: Jag blir oroad när jag hör dig prata om du inte idealiserar den svenska undervisningen enormt. Jen: Oo ja? Jonk: Jaja Jonk: I allefall är det inte något jag hör från mina svenska kollegor. Jen: Nä? Jonk:.. Qua säg det allmänna intrycket. VO: Det är verkligen på tiden att jag åker till Sverige. SFX: Flygplan - ‘Mina damer och herrar välkomna till Sundsvall’ VO: När jag med det lilla flygplanet landar i Sverige är det bara fyra grader ute. Wouter hämtar mig i sin taxi. För fyra år sedan har han med fru Carolien och deras två barn emigrerat till ett samhälle i norra Sverige. Medans vi åker genom det snöiga landskapet berättar han om sitt nya arbete som taxichaufför. Wouter: Vet du, du får betalt om att köra runt lite på sandvägarna och genom snön. Varje morgon ser jag vilt, älgar, rådjur, rävar, lodjur… vad det nu heter? Lynx. Ja det är fantastiskt. En kollega såg en björn passera. Jen: Finns det björn här? Wouter: En vän till mig har skjutit två. Ungefär 10 minuter från stugan där du ska sova. Jen: Oo hjälp! (skrattar) Jen: Oh wow VO: Jag känner Wouter och hans fru via “Marktplats” (Blocket). 2013 bodde de i Papendrecht och vi träffades snabbt när Jair och jag var förbi för att hämta en vagga som vi köpte av dem. Den var till Lova som fortfarande låg i magen. Samtidigt som vi boade in oss, var Wauter och Carolien på väg att bryta upp. De hade beslutat att med sina två barn flytta till Sverige. I trädgården till deras radhus stod en skylt ”Till Salu”. Carolien: Ja, ögonblicket då den där skylten stod i trädgården var en milstolpe. Nu åker vi. Vi kunde inte tillbaka. Flyttar vi på riktigt? Ja uppenbarligen, eftersom skylten står i trädgården. VO: Men så lätt gick det inte. Carolien: Det var absolut inte ett märkvärdigt hus, en på tusen, hela gatan full med likadana hus ungefär. Wouter: Otroligt. Till höger och vänster om oss stog också hus till salu. Ja, tre radhus på rad. Och det var kristider så en väldigt dålig timing att sätta sitt hus till salu. VO: Äntligen, efter två år finns det en köpare. Carolien: Och vårat är sålt, det mittersta ! VO: Det var steg ett. Men de pratade inte svenska ännu, dessutom hade de inget arbete. Carolien: Vi var naturligtvis lite tveksamma.. Framförallt när man har två barn att ta med, då vill man naturligtvis gärna ha ett arbete! (skrattar) VO: Dessutom hade de båda två arbeten vilka var svåra att flytta med då man inte pratar språket. Carolien var kommunikationsmedarbetare och Wautor var polis. Carolien: Framförallt Wouter sa, utan jobb flyttar jag inte till Sverige men det är omöjligt att hitta ett jobb i Sverige från NL, tänkte vi tillsist, vi flyttar då på vinst och förlust! (skratt) Jen: Men du hade inget jobb, Wouter hade inget jobb och ni hade inte heller ett hus? Carolien: Nej, inget hus nej. Carolien: Vi levde en månad med en weekendväska i någons hus. Och Flyttbilen var en månad tidigare hos våra vänner urlastad i deras stuga. De flyttade redan två år tidigare till Sverige. Därför hamnade vi här. VO: Själv skulle jag nog hamnat i panik men Carolien och Wouter hadde förtroende att det skulle gå bra. Carolien letade jobb. Carolien: När vi varit här två veckor, hängde en lapp i affären att de sökte städhjälp, jag gick in och kunde direkt prata med chefen. Jen: Men hur kändes det? Carolien: Man måste ju offra lite, men vi kände att bara vi får stanna här. Jag tyckte det var helt okej. VO: Två veckor senare hade de ett hyrhus. Efter ett år hittar Carolien ett jobb som vikarie i ett äldreboende. Ytterligare ett år senare köper de ett hus, där jag nu får kinesa i deras trädgård. Så nu kan jag se hur det lyckats med dagis och skola. Då de flyttade gick deras äldste son Simeon i en överfull förskoleklass i Papendrecht. I Sverige kom han i en klass med 24 elever och två lärare. Simeon är nu 9 och går i 3an. Han är en lugn kille, med kort hår och glasögon Simeon: Mamma kan du hjälpa mig med min gitarr? Carolien: Ja vi följer med dig. VO: Det är måndagmorgon och jag går med Carolien och pojkarna. Simeon har inte bara en gitarr med till skolan, men också en ”bodyboard”, en sorts surfplanka som han åker med från höjderna under rasterna. SFX: bilen stannar VO: Hos Simeon ska jag ta en titt lite senare. Men först går jag med Elias till dagis. Carolien: Elias du får också komma med. Knäpp upp bältet. Elias: Jag kan inte låsa upp. VO: Han är fem och verkar vara en helt annan typ än sin bror. Vildare och mer utåtriktad. Han går på förskolan, det svenska dagiset. I hans grupp är de 21 barn och han har fem fröknar Carolien: Nej, låt oss gå nu. Straks kan du åka kana. Annars står mamma på näsan. SFX: Skoborste VO: När vi kommer in ser jag överallt stövlar och overaller som hänger och torkar i värmeskåp. I Nederländerna vägrar min dotter ta på sig ordentliga ytterkläder, eftersom ingen annan har det på sig. Här är det standard. Svenska föräldrar förutsätter att barnen även måste kunna vara utomhus i dåligt väder. Innomhus lurar en labyrint av rum där olika aktiviteter är möjliga. Elias visar mig runt… Elias: Här kan du leka för här har vi ett familjehus Jen:.. Ett familjehus.. Här kan du leka affär.. VO: Var jag i Nederländska dagisen är van vid en lokal per grupp, ser jag att 21 barn i denna grupp har hela åtta olika utrymmen till sitt förfogande. Elias:. Och här är rummet där du kan dansa. Jen: Va, ännu ett rum! Wow…. VO: Mest imponerande är musiklokalen, med ett podium omringat av högtalare och instrument vilka barnen får använda fritt. Elias: Nu ska jag bara breakdancea. VO: Elias och hans vän gör något som ska likna breakdance ..straks urartar dansen i gammaldags brottning. SFX: Elias breacdance/brottning VO: Ingen griper in. Den frihet de här barnen har går inte att jämföra med vad jag vet om Nederländska dagis eller vad jag sett i andraklass, där Elias skulle ha gått om han fortfarande bodde kvar i Nederländerna Också hur barn behandlas är här helt annorlunda Pedagog: Går det att bygga högre Levi? VO: I ett rum är några barn upptagna med ett racebanebygge när en lärare ansluter. Juf: Större gupp? VO: Läraren uppmanar barnen att göra banan högre. Pedagog: Blev det längre eller högre nu? VO: Blev banan högre eller längre? Frågar fröken. Pedagog: Ja det blev längre.. VO: Det får mig att tänka på vad experterna i episod 3 berättade om hur barnundervisning borde vara: Sieneke: Alltså, en omgivning som följer barnet. Som ser vad barnet behöver och utvecklar aktiviteter därefter. Och det vill vi tydligen inte begripa, att unga barn lär sig själva om de är i en tillräckligt spännande omgivning. VO: Jag frågar mig om friheten och utrymmet att leka i här har att göra med att det är ett litet samhälle. Kanske är det i en stor stad alldeles annorlunda. Har barnen där lika stort utrymme som på landet där marken är billigare? Jag åker till Stockholm och hamnar i Förskolan Ängsknarren. SFX: Lekande barn VO: Utifrån ser det inte så lovande ut. Ett grått våningshus i ett bostadsområde mitt i stan. Men jag har inte varit inne ännu. Här har barnen inte åtta, men faktiskt 9 utrymmen till sitt förfogande. För EN grupp. Och även utomhus visar det sig att ett enormt stort utrymme ligger gömt. Bakom är en stor grön innergård med en kulle, gungor, en sandlåda och en lekstuga med rutschbana. SFX Utomhusljud. Godmorgon VO: Hela morgonen tillbringar gruppen på 20 barn och deras fyra fröknar utomhus.. Det slår mig att lärarna inte bara tittartill, men sitter med rumpan i sanden och leker med barnen. De leker med i deras fantasilekar och bakar tårtor av sand. SFX: Här kommer en tårta. En till. Var skall tårtan stå? VO: Också här precis som i det lilla samhället, leker lärarna med i det barnen utifrån sig själva är syselsatta med. SFX: Är det här dörren? VO: En stor del av dem är universitetsutbildade. Det är inga skötare men pedagoger. SFX: Ska vi ställa oss i en ring? Jaa!! VO: Utomhus gör barnen alla möjliga aktiviteter. SFX Nu ska vi blåsa upp en ballong… VO: Anna, en ung pedagog med outtömlig energi, leker lekar och sjunger med några av barnen. SFX Bravo! SFX Prästens lilla kråka.. VO: Fröken Anna sjunger för full hals. Plötsligt hör jag att hon en i känd barnvisa använder ordet ”hen”. SFX Prästens lilla kråka.. ingen hade hen som körde.. Dansar och sjunger VO: Hen är ett könsneutralt ord mittemellan honom och henne. SFX Prästens lilla kråka. VO: Jag blir för att utrycka det milt, väldigt förvånad. Anna: I två sånger säger jag “hen” väldigt högt eftersom jag vill göra det tydligt eftersom de sjunger hon.. och jag vill anända det könsneutrala ordet här i Sverige. Jennifer: Andvänds verkligen ordet “hen”? Anna: Ja vi använder det mycket. VO: Jag upplever användandet av hen som ganska absurt, men det verkar som att det i Sverige är helt etablerat. På svenska berättar Anna att hon tycker att det är synd att det i deras grupp inte finns barn med två mammor eller två pappor. Anna: Till exempel med två mammor eller två pappor. VO: … eller ett barn från ensamstående mamma med inseminerad sperma. En donator alltså. Anna: Frivilligt ensamstående mammor med inseminerad sperma. VO: Det gör det svårt att prata om icke traditionella familjeformer. Anna: Och det är ju ett problem att vi inte har det i barngruppen så. VO: Hon håller frågan under nära uppsikt. Anna: För några veckor sedan tog jag ett kort då barnen lekte. Och jag ser att pojkar leker tillsammans och att flickor leker tillsammans.Vi behöver göra något åt den här gruppen. Vi behöver börja kolla upp detta. Jen: En holländsk lyssnare skulle kanske tänka “Jisses, de är ju helt galna i Sverige..” VO: En holländsk lyssnare skulle kanske tänka “Jisses, de är ju helt galna i Sverige..” Anna: Men det kanske vi är.. VO: Samtidigt som jag försökt, vid vårt dagis i Nederländerna, få till en diskussion om hur pojkar och flickor blir olika tilltalade/behandlade, känner jag mig i sällskap med Anna otroligt gammaldags. Men det börjar också klia lite, eftersom hennes hållning också står för ett politiskt korrekt klimat vilket i Sverige är ganska tvingande. Från svenska vänner och familjen hör jag att det knappast går att yttra oro kring över den stora ström av flyktingar, utan att bli beskyld att vara rasist. Vilket får mig att tänka på hur det var i Nederländerna för 20 år sedan. SFX: Tar av oss skorna och går in. (barnen kommer in) Anna: Perfekt. Kanon. VO: Barnen går in där delar lärarna in dem i mindre grupper. SFX: Anneli tar fem och du tar fem, toppen! VO: I köket gör Anna och hennes grupp ett expriment med pipetter och färgämnen i ett aquarium fyllt med vatten. Anna: Ta pipetten.. SFX: Glada barn som ropar vilka färger de ser VO: I ett annat rum målas det SFX: Målar VO: Min dotter i Nederländerna kommer hem med repade A4or. Här målar barnen på 3 meter långa pappersark med händerna. SFX: barnen ropar glatt VO: En annan skillnad är hur länge barnen sitter i ring. I Nederländerna sitter småbarnen ofta 30 minuter, ibland tillockmed trekvart i ring. Här såg jag dem 5-10 minuter sitta i ringen under hela dagen. Och det var tillochmed ovanligt. Anna: Idag hade vi en lång sammankomst då vi sa adjö till en flicka. Om du varit här igår då hade vi två grupper läsandes olika böcker. VO: Ringen är framförallt till för att kunna prata i små grupper med fem till sex barn Anna: Vi vill ha små grupper så att barnen kan… de behöver inte vänta så mycket. Om de vill tala. Jennifer: Ni vill att de ska prata? Anna: Naturligtvis! VO: Här är ringen till för att prata. Inte för att vara stilla. Och därför behöver man små grupper. Anna: Bara, titta på dig själv om du är i ett möte. Med sex du kan prata lättare. Om det är tolv i gruppen. Du kanske blir stressad. Med barn är det detsamma. VO Anna gör ofta jämförelser med vuxna. Det är ingen tillfällighet tror jag. I Sverige ses barns behov inte annorlunda än de vuxnas. Något som Wauter och Carolien fortfarande förvånas av. Som till exempel då de fick förklarat hos kommunen hur det fungerar i skolan. Den inhyrda tolken blev då ombed att prata med Simeon då han då var 6 år. Carolien: Kvinnan sa nu ska jag prata med Simeon så nu vill jag att du vänder dig mot Simeon. Och det var så bra/fint. Hur skolsystemet fungerar, allt förklarades för oss. Wouter: Nej för Simeon förklarades det, och vi lyssnade med. Carolien: Ja det stämmer VO: De såg det också vid tiominuterssamtalen på skolan. Carolien: Det som också slog oss var att 10 minutersamtalet var längre än en timma tror jag (skratt) en barnet satt med. Vi måste väl vänja oss. Vi ville veta vissa saker vilket man då måste undersöka och upptäcka. Det gör man i samtal med barnen! VO: I en del skolor i Nederländerna är barnen också med vid 10 minuterssamtalen. I Sverige är det så överallt. Det kan vara svårt men ger barnen inflytande men också ansvar över sitt egna lärande Wouter: De säger tex. Hur kan vi förbättra din konsentration? Hörlurar? Vägg runt ditt bord.. Carolien: Eller hur tänker du själv? Vad behöver du för det? VO: Inte enbart i NL är det olika. På dagiset i Stockholm pratar jag med en mamma emigrerad från Amerika. Jag frågar henne vad hon tycker om det svenska systemet. Mamma US: Jag tycker det är fantastiskt. I New York betalar du 25.000 per år. Här kostar det nästan ingenting och dina barn blir väl omhändertagna. Jen: Vad är inte så mycket? Mamma US: 120 euro. Jen: Är det för heltid? Mamma US: Ja, 5 dar I veckan, det är anledningen till att vi flyttade hit VO: Med en annan mamma från England, spelade billig barnomsorg också roll för att besluta om att flytta till Sverige Mamma UK: Ja 100%. I UK så dyrt, i princip omöjligt för en kvinna att arbeta. VO: Vad de också tycker är märkvärdigt är att nästan alla pappor gör nästan lika mycket som mamorna. Man ser de överallt gå runt med sina barnvagnar och ”kaffelatte”. Mamma UK: grejen är…. lattepappor med små bebisar wow det är fantastiskt. Så gulligt att se. Verkligen fantastiskt. Inte bara mammor. VO: Hon tar foton i hemlighet för att låta väninnorna i England se. Mamma UK: Det är så viktigt att båda föräldrarna ger/tar den tiden. VO: I den svenska förskolan är det otroligt mycket utrymme, medel och personligt stöd. Och föräldrarna betalar knappast något. För ett barn fem dagar i veckan dagis betalar man maximal 135 € per månad. I Nederländerna skulle samma familj betala 1000 €. Hur får svenskarna ihop det? Det är också den vanligast förekommande frågan. Om man vill ha ett sådant system, betalar man inte vansinnigt hög skatt? Jag åker till Uppsala, där ekonom Erica Lindahl tar emot. En liten smal kvinna. Erica: Hej, hej. Jag ska hämta en kopp te.. VO: Jag frågar henne hur det svenska systemet med föräldraledighet och barnomsorg betalas. Jennifer: Betalar ni kostnaderna med skatter? Erica: Ja självklart. Om man har fler mammor på arbetesmarknaden, då betalar de också skatt. VO: I Sverige går ungefär hälften av inkomsten i skatt det är lite mer än i Nederländerna, men det är egentligen inte en enorm skillnad. En anledning till att skatten inte är högre beror på att kvinnor heltidsrbetar, vilket genererar mer skatteintäkter. Hur vi har det organiserat i Nederländerna tycker inte Lindahl är så smart. Erica: Många kvinnor i Nederländerna arbetar deltid och stannar hemma. Ja utbildade mammor stannar hemma, och jag tycker inte det är efficient ur ett socialt perspektiv. VO: Av alla länder i Europa arbetar kvinnor i nederländerna mest deltid, till följd att högutbildade kvinnor sitter hemma en stor del av veckan med ett eller två barn. Erica: Säkerligen är det mer effektivt om mammor arbetar på arbetsmarknaden, än att vara hemma med sina barn; en mamma med ett ensamt barn. Självklart det är säkert. Och det är mer efficient om professionella tar hand om flera barn på samma gång i en förskola/dagis Jennifer: Så, det är alltså ett dyrt system? Erica: I Holland? Ja det tycker jag. Ja, av den anedningen, att du har flera utbildade kvinnor som stannar hemma. VO: Det Nederländska systemet är dyrt säger Linda. Och det då Nederländerna ger ut mindre på små barn än i Sverige. Men hur mycket mindre? Jag ringer till olika instanser och skickar mail till ekonomer men ingen kan hjälpamig vidare. Siffrorna verkar inte finnas tillhands. Att så olika systemskillnader skulle kunna jämföras verkar vara ett ogörlgt pusslande. Självaste CBS vill inte bränna sina fingrar.. De är beredda att hjälpa mig ett stycke på vägen, men det mesta får jag göra själv. Jag kommer senare tillbaka till det. Under tiden uppmärksammar Erica Lindahl mig på att det inte handlar om vem som har det billigaste eller mest efficienta systemet. Hon tycker framförallt att det är viktigt att investera i barnomsorgen, inte bara för att föräldrarna ska kunna arbeta. Erica: Anledningen är inte bara att föräldrarna kan arbeta. Det är också utbildning för barnen. Jen: Det är inte endast en parkeringsplats. Erica:. Nej, det är därför som det är gratis från 3 års ålder. Musik VO: I Sverige kostar barnomsorg nästan ingenting och dessutom är den av hög kvalitet, men det visar sig ha en paradoxal effect. Dokumentären Svenskarnas teori om kärlek skissar bilden av ett samhälle där myndigheterna tar hand om invånarna så bra, att svenskarna knappast behövs för varandra. Quote trailer: Från och med nu och i framtiden försäkrar vi oss att vi alla är fria. Fria från varandra. VO: Jag läser också en kritisk artikel i NRC (ung. SvD) från 2011. Det är skrivet av Wendy Schouten, som met sin familj emigrerat till Sverige. I sin artikel berättar hon att som förälder kan man knappast tävla om den sorg som Svenska staten ger. Därför överlåter föräldrarn för mycket på myndigheterna och koncentrerar sig på sina arbeten. Till följd att familjen urvattnas. Hon skriver: ”Som Holländare hinner du inte med två heltidsarbeten per familj, men som svensk hinner du inte med din partner och dina barn. Du kan fråga vad som är värst”. Jag ska prata mer utförligt med Wendy men det är för ett annat avsnitt. I en skola i ett rikt bostadsområde i Stockholm pratar jag med några barn mellan 7-9 år SFX: Barn VO: De går på fritids vilket de tycker är otroligt roligt berättar de. SFX: barn-skolgård Jen: Tycker ni det är kul att ga pa fritids? Barn: Ja jätte kul!! VO: Men de berättar också att deras föräldrar arbetar mycket. Väldigt mycket. Barn: Ja, jätte mycket! VO: En pojke klagar att han alltid hämtas sent. Barn: Jag får alltid gå hem sent. Det är jobbigt för jag är jätte trött. VO: Han tycker det är jobbigt eftersom hans så ofta är trött. Jag hör detsamma från en flicka. Barn: Åh nej inte fritids idag igen. Trött.. VO: De flesta svenska barn går 5 dagar i veckan på Fritids. Jag frågar barnen om de ibland saknar sina föräldrar. Barn: Ja, det gör jag också vet jag att dom saknar mej. VO: Ja, det gör jag, jag vet också att dom saknar mej, berättar en pojke, de andra instämmer. Men till min förvåning ser jag hur barnen redan runt halv fyra blir hämtade. Och inte av barnvakter utan av sina egna föräldrar. På dagiset verkar föräldrar också hämta sina barn tidigt. Becky mamman från England,berättar att hon är en av de senaste att hämta sitt barn runt kvart i fem. UK mum: Jag är en av de sista, De flesta kommer mellan kl.15 och 16.30. VO: Det är annorlunda än i Nederländerna där föräldrar kommer lugnt runt halv sex - sex och hämtar upp barnen. De svenska föräldrar som jag pratar med säger att de själva väljer att hämta sina barn tidigt; Ekonom Erica Lindahl tror att de inte har något val, om de inte vill anses som annorlunda. Erica: I Sverige är det stort tryck på föräldrarna att hämta barnen tidigt, det är en bra sak att hämta tidigt. Jen: Och när tycker folk att de ska hämta dem? Erica: Jag tror att runt fyratiden som senast. Det är en sorts norm. VO: Också Erica och hennes man hämtar sin dotter tidigt, samtidigt som bådaheltidsarbetar. Erica: Jag hämtar min dotter, som är fyra år, klockan fyra. VO: Inte undra på att tidig hämntning inte alltid är en garanti för kvalitetstid. En pojke på åtta talar om att hans föräldrar jobbar vidare hemma efter att han är hämtad. Barn: Dom sätter sig vi datorn och jobbar. VO: Hans föräldrar sätter sig direkt bakom datorerna, ibland måste han själv laga mat. Barn: Mina föräldrar jobbar 8 timmar per dag så dom brukar få jobba hemma sen. Vi kommer hem och så får typ jag laga mat ibland. VO: En del föräldrar arbetar till midnatt. Barn: Min pappa jobbar jätte mycket, till 12 på natten. VO: Andra jobbar på helgen Barn: Mina föräldrar jobbar ganska mycket på helgen. Typ 5 timmar. VO: Jag blir chockad av att höra barnen som knappt verkar träffa sina föräldrar. Tydligen är det inte heller i Sverige helt enkelt att kombinera arbete och familj; för trots att barnomsorgen är fantastisk så känner föräldrarna sig skyldiga om de lämnar över ansvaret för barnen. Trots att det kanske vore bättre än att arbeta vidare med dem hemma. Innan den här resan hade jag hört att det knappast fanns deltidsarbete i Sverige och att det är så dyrt att leva att man måste arbeta heltid. Men enligt Erica Lindahl stämmer inte det. Föräldrar vill arbeta heltid, säger hon, och det finns tillräckligt med deltidsarbete. Med den jättebilliga barnomsorgen är kostnaderna för en familj att bo i själva verket lägre än i Nederländerna. Det hör jag av olika föräldrar vilka bott i båda länderna. Också från Wouter och Carolien. Carolien: Du kan bo billigt. Det är allt som allt dyrare i Nederländerna, och barnomsorg, ja, det också. VO: I Sverige är det också mycket reglerat för familjestöd. Om ett barn är sjukt, har du t.ex rätt att vara hemma med fortsatt betalt. Wouter: Jag kan minnas att när mitt barn var sjukt i Nederländerna så frågade min arbetsgivare om inte min fru kunde vara hemma? Men hon har samma problem som jag. Varför måste hon? Och här är det så att jag nästan skäms, jag ringer och ursäktar att jag måste stanna hemma. Ja, Wouter det är normalt, svarar de. Jag behöver inte hitta på någon ursäkt. Carolien: Där gör man inget problem av, nej. Det är bra ordnat här för föräldrar och barn. VO: Det är också reglerat för föräldrar med heltidsjobb, berättar Erica Lindahl, så att du kan arbeta deltid så länge barnen är små. Erica: Mammor har åtminstone möjligheten att korta arbetstiden medan barnen är i förskoleåldern. Och många kvinnor gör det, utan att förlora jobbet. VO: Tills ditt barn är 8 år kan du jobba mindre utan att förlora jobbet. Det gäller både för män och kvinnor, eftersom jämlikheten här är lite längre framskriden. Jennifer: Du har barn själv? Erica: Ja Jennifer: Hur många? Erica: Tre, (skratt) så jag vet av egen erfarenhet Jennifer: Och du jobbar heltid? Erica: Ja, men jag har en man som tar hand om barnens barnomsorg. Jennifer: Ni delar 50-50? Erica: Ja… VO: Erica, och egentligen alla kvinnor som jag pratar med i Sverige, delar omvårdnaden lika med sina partners. Också det 14 månader långa barnledigheten delas lika. Erica: Alla på den här arbetsplatsen delar lika. Det är normen. Jag tror det är väldigt ovanligt att inte göra det. VO: Jag möttes av andra fenomen då jag pratar med föräldrarna på dagiset över hur det lyckas dem att hämta barnen tidigt trots två heltidsarbeten. Det är lite förvirrande, men en mamma förklarar. Mamma: Den som lämnade hämtade inte utan då var det den andra som hämtade. VO: Den som lämnar barnen på dagis arbetar längre. Den andre försvinner tidigt på morgonen och hämtar barnen. Och nästa dag växlar de om. Mamma: Och då satt den andra kvar på jobbet. Jen: Är det det man kallar för flexarbete? Mamma: Ja, precis. VO: Det är den svenska varianten av flexjobb. Alla verkar acceptera att flera arbetsplatser står tomma på eftermiddagen, men det förblir ett omöjligt pussel att uppfylla alla förväntningar, berättar ekonom Erica Lindahl; Eftersom man förväntas heltidsarbeta samtidigt som barnen måste hämtas tidigt. Erica: Och det är naturligtvis omöjligt. Jennifer: Jag kan föreställa mig att man blir stressed av detta. Erica: Naturligtvis, naturligtvis, naturligtvis ja. VO: Men nya undersökningar visar en annan bild. VO: Alexander Wiliczek arbetar vid avdelningen psykiatri vid ett sjukhus i Stockholm, där nästan enbart människor blir behandlade som arbetar inom vården. Alexander: Sjuksköterskor, läkare, psykologer och liknande människor. VO: Han höll på med ett projekt för att se hur han kunde skydda dem mot “burn-out” då han gjorde en överraskande upptäckt Alexander: Vi hade förväntat oss att, att ha familj samtidigt med en krävande professionell situation skulle leda till sjukdom men resultaten fick oss att tänka om. VO: De hade förväntat sig att människor med barn hade större chans att få en ”burn-out” men det visade sig inte vara så. Det kan tillochmed vara så att det skyddar mot stressrelaterade klagomål att ha barn. Alexander: En tanke vi hade var att kanske barn också är en skyddande faktor. Komma hem möta familjen och barnen tvingar dig att fokusera på andra aspekter av livet. Och kanske, är en familj skyddande. Jen: Kan det också vara så att föräldrar är en bidragande orsak till andras problem? Att Sverige faktiskt tar hand om föräldrar så bra… Alexander: Precis. Dessa människor utan barn är de som gör nödsituationssjobben på helger och jobbar över och får jobbet gjort medans människor med barn måste lämna jobbet tidigt på eftermiddagarna för att hämta sina barn. Så det var ett oväntad upptäkt. VO: För människor utan barn blir jobbet extra tungt pågrund av människor som prioriterar sina barn. Men trots det hör du inte svenskarna klaga. Det är inte heller någon samhällsdebatt om det. Även människor utan barn är nöjda med systemet. Alexander: Jag tror det är något svenskar är stolta över. Musik VO: Föräldrar har det allstå väldigt bra i Sverige, och de små också enligt min mening. Men hur går det då med skolan? Min dotter Laila föll hårt under övergången från småbarnsklassen till grupp 3, där hon plötsligt var tvungen att jobba stenhårt. Hur är det här? Jag ska ta mej en titt i Simeons skola, Wouter en Caroliens äldsta son, han är 9 år. När jag kommer dit har han precis haft gitarrlektion. Nu är han på skolgården där han åker pulka. SFX: Klara färdiga gå! VO: Under rasten drar barnen på sig skidbyxor och springer ut till sluttningen på sklgården där de åker kana. Simeon deltar enthousiastiskt. Detta tycker han är det allra roligaste med skolan. När de just kommit till Sverige var det annorlunda. Wouter: Alla barnen klättrade i de högsta träden medan han inte ens vågade hoppa från trottoarkanten.. Jen: Så svenska barn är fysiskt mer utvecklade? Wouter: Ja absolut! VO: Efter utomhusleken har han samhällskunskap SFX: Samhällskunskapsfrågor VO: Det gör de i form av en frågesport. SFX: Samhällskunskapsfrågor VO: Det är lugnt i klassen, men så är det också bara 11 barn. Klassen är egenligen dubbelt så stor men den är uppdelad i två grupper eftersom det var några oroliga barn, och även sju flyktingbarn med språkproblem. VO: Vid middagstid får de varm lunch i skolmatsalen. SFX läraren säger något. VO: Utanför står en skylt med menyn. Simeon: Pannkakor eller “wraps”… Och sallad, morötter, broccoli och en massa andra saker.. VO: Efter maten har de danslektion SFX: Dans… VO: Därefter religion SFX: religion… VO: Läraren frågar hur många lärjungar Jesus hade. Simeon prickar nästan rätt.. Och slutligen musiklektion SFX: Musiklektion… VO: Det är tydligt att de gör mycket mer än att lära sig läsa, skriva och räkna. Och det är inte ens en speciell skola. SFX: Sång… VO: När skoldagen är slut så har Simeon, “hemspråk” undervisning i sitt modersmål. Det är tillgängligt för alla med en annan nationalitet och det är gratis. Speciellt för Simeon komt Nederländska Saskia körandes från en annan stad. Saskia: Jag har hämtat din mapp.. Jag hörde från mamma att ni ska till Nederländerna, vad ska ni fira? Simeon: En sorts jul… hur heter det…. Nej, ”Sinterklaas” det var det. VO: Hemma i Nederländerna gör jag likadant men tvärtom. Jag försöker ge mina barn de svenska traditionerna och lär dem svenska. Lova: Blåbär. Knäckebröd.. VO: Men vi är framförallt upptagna med att förbereda Lova på den stora övergången hon står inför. Om en månad börjar hon i grupp 1, i samma skola där Lalia går. Jair: Tror du att Lova kommer tycka det är roligt i skolan? Laila: Ja Lova: Då ska jag leka med en vagn och en docka, eller hur Laila? Laila: Du måste ta med dig egen mat. Och Lova, du måste också lära dig att du måste kissa varje dag på toaletten . VO: Lova kan redan räkna riktigt bra och skriva sitt eget namn, men hon har precis slutat med blöjor och kissar ibland i byxorna. Lova: Får jag visa dig? Jen: Ja, jag ser linnet och det är ingen blöja därunder. Endast underbyxor. Vad duktigt! Musik VO: I Sverige verkar det inte vara så bråttom. Jag är nyfiken på vilka mål de har för små barn där. Jag frågar Anna på förskolan i Stockholm. Jen: Har ni vissa saker som barnen måste veta när de är färdiga med förskolan? Har ni några mål ni måste uppfylla? Anna: Nej inte direkt. Vi har mål. Men bara för oss som arbetar här. Inte för barnen. Nej, inte saker de behöver lära sig innan skolan börjar. VO: Barnen behöver ännu inte kunna något. Trots allt verkar det som att de lär sig mycket. De blir hela tiden uppmuntrade att undersöka saker, ofta i skogen. Anna: Det är något magiskt med skogen. Och det är därför älskar att vara där. Eftersom det ger barnen så mycket. De undersöker saker på så många olika sätt. Och de är så lyckliga. VO: Det är hela tiden barnen i centrum. Anna: Varje vecka har vi nya frågor som barnen ställer och vi undersöker nya saker. Jen: Så du säger, att det är barnen som initierar projekten? Anna: Självklart, det är deras frågor och tankar som driver projekten framåt. Jen: Wow VO: Pedagogerna är bara där för att hjälpa till, som nu med exprimentet de gör nu som handlar om rötter. Anna: Frågan de håller på med nu är hur olika rötter känns. En del barn säger att de alla är hårda. Det finns inga mjuka. Andra säger: De är alla mjuka. Så igår kände vi på salladsrötter. Och de sa: Men Gud Anna de är mjuka! Våta och mjuka. Så det finns mjuka rötter. Och någon annan sa. Jag undrar om det finns lila rötter. Hmmm kanske lila rötter, kanske vi kan undersöka det. Jen: Så ni ger inga svar typ: Ja, det finns lila rötter. Anna: Nej vi försöker undersöka det tillsammans. VO: Synen på små barn, och vad de måste lära sig, skiljer sig otroligt mycket i Nederländrna och Sverige. Fråga en normal holländsk förskolelärare vad barnen måste kunna i slutet av grupp 2 (5 åringar) och du får en hel lista bokstavskunskap, tidsmedvetenhet, bra arbetshållning. I Sverige är det viktigt först då de blir sju år och börjar i skolan. SFX: Kan alla vilken månad man fyller år? (Ljud i klassrum) Skolbarn:!!! -Jaaaa! Susanna: Var det någon som sa nej? Är du osäker? VO: I en skola I Stockholm pratar jag med fröken Susanna, lärare i klass 1- sjuåringarna. Jag frågar henne vilka förväntningar hon har på barnen när det börjar hos henne. Inte mycket; visar det sig. Susanna: Att de klarar av att ta med sin ryggsäck in i klassrummet (skratt), räcka upp handen, lyssna i grupp, gå till toaletten själva, stå på led, så kan de sitta ner och försöka lyssna. Jen: Mer att de inte är precis vilda? (skratt) VO: Precis som i Nederländerna, arbetar man med tal och räkning, men det är inte det viktigaste då man är 7 år. Susanna: Det finns ju inget krav på att de måste kunna läsa. VO: De behöver inte kunna läsa ännu, säger Susanna. Och det är/finns också sjuåringar vilka inte alls har något intresse. Susanna: Det finns barn som är totalt ointeresserade av.. Men det ska ju vara fokus på det sociala! VO: Men det tycker Susanna inte är problem. Den sociala utvecklingen är det allra viktigaste. Susanna: Det allra viktigaste är att de tycker att de är bra. Tillfreds. Jag tror inte de kan lära sig något om de inte är tillfreds med sig själva. VO: Om de inte är tillfreds med sig själva kan de inte lära sig något säger Susanna. Jag frågar när barnen måste kunna läsa. Susanna:. I andra klass Jen:? När de är 8? Susanna: Ja VO: Det är nästan två år efter Nederländerna. De flesta kan redan läsa och skriva ser jag när jag tittar mig omkring i klassrummet. Men det är allså ingen katastrof om man inte redan kan. I klassummet finns inte bara stolar och bord men också en soffa och en stor röd matta. Susanna: Ja. Naturligvis är det inte enkelt att sitta still på en stol. Men vi gör inte det hela tiden. Vi har en stor matta och soffa som vi använder mycket. VO: Under räknelektionen sitter läraren med en grupp barn på golvet. SFX Räknelektion VO: Barnen får själva välja var de sitter, eller ligger. Eftersom några ligger och räknar. Trots det, eller kanske just därför, är det stilla, och det är inget behov av diciplin. Inte heller behöver någon vänta länge på att få hjälp. Men då har klassen också bara 21 barn och det är också en undervisningsassistent närvarande för förklaringar och hjälp. SFX Räknelektion VO: Susanna är lärare för Lailas kusin Leo, som är lika gammal som Laila. På min telefon låter jag henne se vad min dotter, som går i grupp 4, håller på med på räknelektionerna. Jen: Jag ska visa dig vad Laila just nu gör i Nederländerna. Här.. Susanna: Aha! Oj Mmmm. Och vi som arbetar med 10 kompisarna. Jen: tal under 10, Laila gör 97 plus 3.. Susanna: Några kan göra det eftersom de är så intreserade men jag kan inte ge det till alla. Den nivån är i andra klass. Eller i trean. Jen: Va? wow VO: Det Laila nu med mycket möda och besvär lär sig, lär man sig i Sverige först då de är 8 eller tillochmed 9. Och det i en skola där ribban tillochmed ligger högre än genomsnittet. Jag visar henne Lailas prydliga skrivstil. Susanna: Åh! Dom skriver skrivstil redan! Jen: De skriver skrivstil. Susanna: Och vi lär oss det i andra klass. VO: Skrivstil lär de sig först då de är 8. Jen: Detta lärde de sig förra året då de var 6. Susanna: Det är väldigt bra. Jag tror du kan lära dem det om du börjar tidigt så som ditt barn gör. Men i Sverige det sociala så viktigt. Den person du vill vara och så. Att bli en bra elev och tar ansvar för din skoltid. VO: När barnen är 9 år får de sin första stora test, jämförbar med Cito (Nl-testsystem) Vilket de gör i Sverige en gång på tre år. Tillsammans med det faktum att de gör färre test så är tempot långsammare. Det verkar som att de gör allt ett och ett halft till två år senare. Lugnet är också kännbart. Ett lugn som jag också skulle unna mina döttrar. Men hur ser egentligen resultaten ut? I de internationella PISA-undersökningarna där kunskaper hos 15-åriga elever över hela världen jämförs i områden som språk, naturkunskap och räkning, får Nederländerna högre siffror än Sverige. Framförallt 2012 gjorde Sverige dåligt ifrån sig. Det var också en av orsakerna till att Undervisinspektör Arnold Jonk inte vill emigrera till Sverige för bättre undervisning. Jonk: Och jag vet också att det i Sverige självt pågår en enorm debatt om att undervisningen är på nedgång och att människor oroar sig enormt. SFX: Pratar med Jan-Eric Gustafsson VO: Jag ringer professor Jan-Eric Gustavsson, professor vid Göteborgs universitet. Han studerar effekterna av undervisning. Jen: Hur kommer det sig att Sverige får så låga poäng i PISA-undersökningen? Jan-Eric: Din fråga understryker att vi borde ha bättre poäng (skratt). Vi håller med. VO: Han beskriver hur hårt det tog då PISA poängen presenterades 2012. Jan-Eric: Ja, det var en chock, det var en nationell chock. Det var verkligen något som gjorde människor deprimerade av den väldigt tråkiga utvecklingen. VO: Något måste göras för att stoppa den vansinniga nedgången. Jan-Eric: Också en nationell brådska kändes att göra något tillsammans för att stoppa denna galna nedgång. VO: Skulle de dåliga resultaten kunna bero på att Svenska barn börjar skolan så sent? Nej, säger Gustafsson, för se på Finland. SFX/Musik (Finska nationalsången) VO: Alltid det där Finland. Jan-Eric: Finland är en sorts stor vinnare i rankingen av skolsystemen och de lär sig att läsa väldigt fort. Jen: Så vad är anledningen till den här nedgången? Jan-Eric: Faktiskt före 1989 var staten ansvarig för skolorna och satte curricula i väldigt strikta termer. Det var strikt kontroll i anställande av lärare. Men det ändrades drastiskt. VO: Jan-Erik Gustafsson, tror att tillbakagången har att göra med de dramatiska neoliberala reformerna av det svenska skolsystemet. Jan-Eric: Sverige förändrades inom några få år från att vara det mest centraliserade systemet i världen till ett av de mest decentraliserade systemen i världen. VO: Skolsystemet var först uteslutande styrt av staten. Och plötsligt var kommuner och skolor fria att själv avgöra curriculum. Behöriga lärare blev inte heller mer nödvändigt. Jan-Eric: Det betydde ingenting längre att vara utbildad lärare, eftersom vem som helst kunde undervisa. Vem som helst kunde tillåtas ha en lärarposition. Så det var kanske en anledning. VO: Jag inser plötsligt att jag i ett tidigare liv också var en sådan lärare. Jen: När jag var I Sveige, som 20 åring, jag var lärare, utan några kvalifikationer och jag kunde undervisa i matematik, svenska, franska, bild.. Jan-Eric: När var det? Jen: Det måste vara…. Jag var 23 då jag kom till Nederländerna och nu är jag 43, så jag var runt 20. Jan-Eric: Det stämmer perfekt med perioden då decentraliseringen och avregleringen ändrades. Jen: Jag var riktigt förvånad eftersom jag själv var riktigt riktigt dålig i matte. Jan-Eric: Så du var anledningen som orsakade nedgången! Jen: Ja, ett levande bevis. VO: Den stora skillnaden mellan Finland och Sverige är framförallt att Svenska myndigheter har släppt makten över utbildningen. Inget annat land i världen har gjort det. Oh ja, Chile, men där ändrade man tillbaka direkt då man såg följderna av fria marknaden, nämligen: segregation och sjunkande kvalitet. Efter den såkallade Pisa-chocken 2012 har reglerna blivit strängare och efter sommaren förändras skolplikten, tidigareflyttad från 7 år till 6 år. Att igen centralisera skolorna och ge makten till staten kommer antagligen inte att hända men det är infört strängare kvalitetskontroller. Som mattelärare kommer jag aldrig mer att kunna fungera. Lyckligtvis. Gustafsson tycker inte att man bara ska titta på betygen. Eftersom man i skolan lär sig så mycket andra saker vilka inte mäts. Kvaliteter vilka är viktiga på arbetsmarknaden. Jan-Eric: Svenska tonåringar ses som mycket ansvarstagande. De tar initiativ. De är väldigt öppna och trevliga att samarbeta med. Så de har också sociala färdigheter vilket också är väldigt viktigt. VO: Det låter ju väldigt bra men det är något som bekymrar mig vad beträffar de sociala färdigheterna. Min erfarenhet är att svenskar inte är så bra på att sätta gränser. Och det är också vad jag ser då jag tittar in hos en grupp sexåringar i Klastorpsskolan i Stockholm. SFX: Hejsan, hej tjena mors, bena i kors! VO: Morgonen med sexåringarna i Stockholm börjar med sång i en ring på golvet. Återigen på en sån där rund matta. Fröken Cecilia, en lekfull ”tant” runt de 50 spelar gitarr. SFX: … sjunger VO De andra två klasslärarna sitter med barn i knä. Förhållandet är ungefär en lärare per 8 barn. SFX: Barnen låter Fröken: Schhh!! VO: Trots att det är så många lärare i förhållande till en sådan liten grupp så är det av och ganska stökigt Fröken: Schhh!! VO Men eftersom det finns fler vuxna och de har fler utrymmen att tillgå så kan de bråkiga tas bort från resten. Det kan man också tydligt se under danslektionen. SFX: … Ett två tre fyra SFX: … shhh!! sta upp (oroligt) VO: Två pojkar bråkar med varandra. De lägger sig på golvet. Och de sparkar varandra SFX: bråk VO: Efter några lugnande försök att få dem att vara med tas de med till ett annat utrymme där de får leka fritt. Slutligen är det fyra pojkar vilka inte klarar av de gemensamma aktiviteterna. De väljer att leka krig. Något de verkar ha behov av att göra. Det ser också fröken Karin. Karin: Jag tror att det är viktigt att få leka. Det kan man inte ta igen som vuxen. VO: Man har bara en chans i livet att leka, och det är som barn. Karin: Jag tror att det är viktigt att ha en lycklig barndom för att bli en lycklig vuxen. VO: Det är viktigt att ha en lycklig barndom för att bli en lycklig vuxen. De orden tar jag till mig eftersom jag starkt känner/upplever att mina barn börjar skolan för tidigt SFX: Ljud av gegga VO: Bråkstakarna har rullat sig i lera och är från top till tå täckta av brun gegga. SFX ”Åh herre gud!” Ljud av lera VO: Lärarna ropar “Å Herre Gud” men blir inte arga. De frågar barnen om de haft roligt. SFX Åh herre gud. Har ni haft kul? VO: Fröknarna som skyndar dit verkar inte ha avtalat en tydlig gräns. Men fröken Cecilia oroar sig inte. Cecila: Det torkar ju. VO Äsch det torkar ju, säger hon. Men är det tillåtet? Frågar jag. Cecila: ja nej ja (skratt) VO: De är fortfarande så små, säger en annan fröken. Fröken: De en är ju små. Jen: Men får de eller inte? VO: Men får de rulla sig i leran eller inte? Frågar jag igen Fröken: Nej, vi har inga regler VO: För detta finns inga regler Fröken Man vill ju inte ta ifrån dem leken.. VO: Man vill inte frånta dem leken men vi visste inte att de skulle gå så långt, säger de. Eller visste de det? Cecila: Ja, ha ha. Det gjorde de igår också. VO: Fröken Cecilia berättar att samma pojkar gjorde likadant igår. Hur fungerar det här i längden? Ge mig tydlig Nederländsk uppfostran tänker jag. Den är åtmintonde tydlig! Eller Som Carolien uttrycker det: Carolien: Det finns ett enkelt ord; NEJ. VO: Wouter påminner sig om Simeons första dag i Sverige, då han var 6. Wouter: Första lektionen fick vi vara med och det var jätte kul. Och läraren sa: Sätt er i ringen. Och min son kommer springande och sätter sig i ringen. Och alla barnen fortsätter att leka och Simeon tittar på mig. Du sa ju att fröken sa att vi….ja du ska sätta dig i cirkeln. Det tog ungefär 10 minuter innan alla barnen satt.. I Nederländerna lär man sig snabbt disciplin. Men i Sverige lär man sig att klättra, springa, stoja vilket det är mer fokus på. Och ja när klasserna är mindre och man har två lärare och även en hjälp då kan det vara lite slappare. Alltså. VO: När Jair och jag åkte iväg från Papendrecht tvivlade vi på om de skulle lyckas förverkliga sin dröm. Nu tre år senare, bor de längs en flod full med foreller. Bredvid vattnet har de en bastu och en liten båt. Carolien: Vi har inte heller någon hemlängtan till Nederländerna. VO: Jag tar avsked av Carolien och barnen. När Wouter skjutsar mig till stationen talar han om för mig vad det är som gör honom så lycklig här. Wouter: Du kan fiska här, jaga, åka snöskoter…. Det är helt enkelt ett paradis för mig. Man har alltid något att göra med barnen. Härligt. Det är egentligen våra karriärer säger vi skämtsamt. Vi hade bra jobb, men vad är karriär om man barajobbar och tittar på bankkontot… och här tänker vi hur mycket behöver vi och då behöver vi inte jobba, istället kan vi njuta. Nu kan vi leva. Nu är barnen fortfarande små. VO: En blandning av det Svenska och det Nederländska systemet skulle vara idealiskt, men om jag måste välja skulle jag trots allt välja den lugna skoltiden som barn får i Sverige. Jag vet i alla fall säkert att jag vill erbjuda mina barn mer än de den magra dieten av bara kognitiva ämnen vilka de i rasande tempo måste ta till sig. Det är även financiellt knapert. Jag har emellertid fått svar från CBS och deras svenska motsvarighet SCB. För varje barn i grundskolan investerar Sverige mer än 10.000 euro per år; ca 4000 euro mer än i Nederländerna. Skillnaden i barnomsorg är nedslående. Den Nederländska myndigheten ger ut ungefär 900 euro per barn, medan man ger ut mer än 7000 euro i Sverige. Det är nästan åtta gånger mer. Och då har jag inte ens räknat med föräldraledigheten. Det verkar som att barn är mer värda i Sverige. Mina egna barn unnar jag också en överdos av utrymme, möjligheter, frihet och kreativitet vilka de kan få här. Nackdelarna tar jag på köpet. Anna en Jennifer: Hallå!! Kom in. Åh vad härligt att se dig. VO: Jag hälsar på hos en av mina bästa vänner; Anna, som bor i Stockholm. Anna: Så nu när du sett hur känns det med barnen. Jen: Slutligen, eller för första gången har jag slutat tvivla… Och jag tror att vi måste flytta hit. Anna: Wow vad spännande.. …. Hoppas det. Jen: Men det är ingen glädjande känsla.Vart? Utkanten av Stockholm jag känner inte till det. Och jag har inte berättat för Jair ännu. (skratt) Anna: (skratt) VO: Nästa gång i “Uppjagad” berättar jag om Jairs och mitt beslut. Jag vet nu vad jag vill. Men vad vill han? Och vad ska vi göra? “Uppjagad” är en produkion av VPRO, och är möjliggjorts med hjälp av ”Het Mediafonds” Research: Agneta Redell. Slutmixning: Alfred Koster. Slutredaktör: Anton de Goede. Rådgivning Jair Stein och Katinka Baer. För att lyssna på alla avsnitt, titta på vår hemsida: vpro.nl/opgejaagd. Eller abonnera på vår podcast, vilket du kanske redan gör. Låt oss gärna veta vad du tycker genom att lämna en recension på ‘iTunes’, då kan fler människor hitta serien. Tack. Vi ses. Hej då!

Noorderbreedte

Luistertip: de podcast ‘Opgejaagd’

Aan mij de eer onze zomer boekenrubriek af te trappen! En omdat ik weet dat er al een aantal prachtige boekentips op stapel liggen wil ik graag een lans breken voor de podcast. Een medium dat steeds meer aan populariteit wint en dat uitermate geschikt is voor het uitwisselen van tips. Wat mij betreft luistert iedereen naar de podcast ‘Opgejaagd’.

Zelf luister ik het graag in de auto, of tijdens huishoudelijke taakjes. Vanzelf ontstaan verschillende categorieën: zo zijn er de luchtige podcasts voor onder het opruimen – daar kan ik wel een aantal woordjes van missen – en de podcast waar ik van kan leren voor in de auto. De tip die ik jullie mee wil geven is er niet per se een voor de ontspanning en heeft ook in eerste instantie niet zoveel met Noorderbreedte te maken. Het betreft de Podcast Opgejaagd van Jennifer Pettersson. Maar wat mij betreft is het een podcast waar iedereen tenminste één aflevering van moet luisteren. In de podcast onderzoekt Pettersson het Nederlandse schoolsysteem. Een systeem dat voor ons heel normaal voelt, maar dat voor haar, afkomstig uit Zweden, helemaal niet zo vanzelfsprekend is. Nu haar dochters in de schoolgaande leeftijd komen, merkt ze dat ze helemaal niet blij worden van school. Ze vraagt zich af wat er eigenlijk in het klaslokaal afspeelt, nadat we onze kinderen daar hebben afgezet. De antwoorden die ze vindt zijn misschien niet per se nieuw, maar omdat je het het letterlijk hoort gebeuren komt het veel harder binnen. Je hoort hoe kleuters een uur in een kring stil moeten blijven zitten en hoe er naar ze gesnauwd wordt als ze te veel wiebelen. Je hoort hoe elke klas wel tien kinderen heeft met een diagnose, van dyslexie tot ADHD. En dat kinderen die te druk zijn niet meer terug mogen naar school tot ze Ritalin krijgen. Je hoort hoe kinderen in groep drie te horen krijgen dat ze maar van alle clubjes af moeten omdat ze nu binnen drie maanden moeten leren lezen en schrijven en ook nog rekenen. De stress die ik voelde tijdens het luisteren van de podcast, is de stress die veel kinderen elke dag op school ervaren. Deze serie laat bij uitstek zien waarom een podcast zo’n bijzonder medium is. Ik heb aardig wat artikelen gelezen over schoolsystemen, en hoe ze soms wel en soms niet werken. Ik zie leraren protesteren. Maar Petterson neemt je mee het klaslokaal in. Je hoort wat er gebeurt en je kunt er niet meer onderuit. Ook als je niet geïnteresseerd bent in het onderwijs of geen kinderen hebt is deze podcast een aanrader. Het legt namelijk een groter probleem bloot. Bijna iedereen die in de podcast voorkomt baalt van het systeem. Zelfs de psychiater die de Ritalin voorschrijft omdat kinderen anders niet meer terug naar school mogen, staat er niet achter. Toch doet ze het: ‘Want het is het nou eenmal het systeem.’ Na het luisteren van de podcast ben ik hier bij mij zelf op gaan letten. Hoe vaak doe ik dingen waar ik niet achter sta, met de reden ‘het is nou eenmaal zo?’ Pas als we daarmee stoppen kan er echt iets veranderen. Of het nu gaat om school, waar we onze boodschappen doen, waar we op vakantie gaan of hoe we met andere om ons heen omgaan. Als we niet de verantwoordelijkheid nemen voor ons eigen gedrag, gaat er nooit iets veranderen. Het systeem heeft alleen macht, als wij het die macht geven. tekst MEREL MELIEF Noorderbreedte, 12 juli 2019 Lees het originele artikel hier

The Folks Magazine

What is your story really about?

After traveling the world chasing love and new experiences, documentary maker Jennifer Pettersson set down her roots in Amsterdam twenty years ago. Noticing the pressures her two young daughters faced at daycare and primary school, she questioned whether her family might be better off moving to Sweden. The experience led her to create the award-winning podcast series ‘Opgejaagd’, in which she dives deep into the Dutch and Swedish school systems and explores whether she should uproot her family to find a better future: “I learned that you need to find the compromise that you are most comfortable with.”

Jennifer Pettersson / Podcast & documentary maker You’re a documentary maker. Was that always your dream? I remember when I was little, I used to tell people that I wanted to become an artist and a journalist. We didn’t own a television when I was younger so I had actually never seen a documentary as a kid. But even though I studied art, I tended to make rather documentary and socially critical work. My teachers would often say, “I’m not sure that it’s art, but I like looking at it!” Where did your interest in film come from? I got introduced to filmmaking at art school. I initially had no interest in film at all, but I ended up buying a video camera and took it everywhere with me. I was endlessly curious about other people’s lives and the camera gave me an excuse to observe shamelessly without having to take part. It became like a passport, that allowed me access anywhere. You were born in Sweden. What made you move to The Netherlands? I didn’t necessarily plan on it. I wanted to study art but didn’t get into any art academies in Sweden. I then applied to art schools in Ireland, England and the Netherlands and got accepted to all of them. I Initially wanted to go to an English-speaking country, but I met a Dutch boy, and I decided to go the Rietveld Academy instead. How did you experience moving to another country by yourself? I was 23 when I moved here and had been living on my own for years, so it didn’t daunt me. I’ve never gotten homesick for Sweden, but I do get homesick for being in nature. There is nature in the Netherlands, but it’s difficult to find real peace and quiet. I remember going to this beautiful nature reserve by the sea and hearing a strange noise, which turned out to be a racing course right next to the beach! I do feel at home in the Netherlands. And if I’d move back to Sweden now, I’d still be a bit of an outsider. I may be fluent in the language, but I know much more about recent developments in Dutch society than about what’s happening in Sweden. Here, people forgive me when I’m not entirely fluent or up-to-date. There, it might be considered a bit weird. What’s the most important thing you learned at the Rietveld Academy? That you need to experiment. I had done a year of basic art training in Sweden and knew how to do anything from carving wood to screen printing, so I thought I had a head start. But knowing so much meant I didn’t experiment, which my teachers did not appreciate at all. I was pushed to step out of my comfort zone, and began experimenting at the audio-visual department. I had been completely intimidated by technology before, but I turned out to be pretty good at it. I ended up majoring in Audio-Visual Studies. You graduated in 2002 with a film installation. Yet you didn’t continue along that path. Why was that? I quickly realized that I wasn’t going to make a living doing that. People don’t buy video installations, and the chances of becoming famous enough for the Stedelijk Museum to buy your work are very slim. I did get some attention from the art world but knew that I wanted to reach a bigger audience. I started making video documentaries and later switched to radio, although I like to believe that I still add an artistic touch to my work. How did those first few years after graduation look like? I started freelancing but it was difficult to get assignments. To make a living, I had to take on other jobs. As a foreigner who did not speak Dutch very well, I only had access to the lowest jobs available. I waitressed at a restaurant and worked at Pathé cinema, cleaning up through-up and chasing little boys out of the theatre who tried to sneak in. I also had a job smelling things in a lab that tested odor nuisance. I’d have to smell different scents from factories to see when it became unbearable, or we’d go on field trips to meat factories. I barely had any time left to work on what I wanted to do. That sounds awful. How long did it take you to get your feet on the ground? I’m not entirely sure, but it felt like an eternity. I was eventually commissioned to make a documentary about the Dutch tulip fields. I only got 5,000 euros for it and it took me a year, but I got free reign and I finally got to be creative again. Around that time you also decided to leave The Netherlands. Why? I was living in a tiny apartment with a neighbor with Gilles the la Tourette on one side, a guy who would come home at three in the morning and play techno music living above me, and an oversensitive guy who would complain every time I typed on my computer in the apartment underneath me. I’d met an Israeli guy at the art academy who I’d started dating and decided that I could work from Israel as well. A big move, again. How did you fare there? I traveled back and forth for a while and moved to Jerusalem in 2003. My relationship ended shortly after that as we had very different views of the Israel-Palestine conflict. I was very activist and would go to protests, which he did not appreciate. I eventually moved back to The Netherlands after 2,5 years. How did your journey evolve? Back in The Netherlands I met my now husband, Jair, at a party and he asked if I would make a one-minute audio story for a radio program he was working on. I was giving one-minute video workshops for the Sandberg Institute at the time, so that seemed like a fun new thing to do. I soon realized that radio was the perfect medium for a story about my experiences in Israel. It fascinated me how a complicated political conflict could affect an intimate relationship like that. But as a filmmaker, I struggled with the question of how to visualize my own side of the story. In audio I could use my own voice and diary entries. It became my first full length radio documentary, ‘A UFO in Israel’, about the different strategies people employ to live a semi-normal life within a war zone. What did you find in audio that you didn’t in film? I thought radio would be very easy compared to filmmaking. I figured you just record some interviews, add a little music and sound, and you’re done. But it’s much more complicated than that! In audio, you have to create scenes from nothing, through sound and music and voice-over. You not only have to be a good observer, but a good writer and composer. And you have to rely on the imagination of the listener. That can be limiting, but it also makes it a wonderfully creative challenge. As a Dutch radio maker you’re working with a language that isn’t your own. How did you cope with that? It was quite challenging in the beginning, and I’m still very conscious of it when I interview people. When I recorded in Sweden for ‘Opgejaagd’, it was such a relief to be able to work in my own language. I didn’t have to think so hard about what to say or second guess myself. Everything just flowed. Sometimes I still make grammatical mistakes in Dutch, and you can’t edit that out. But I’ve gotten used to working in Dutch now, it’s become second nature. Tell us about the Podcast series Opgejaagd. I was set on raising my family in the Netherlands, but the issues I came across at my daughters’ school and daycare, made me seriously question whether they would be better off going to school in Sweden. In Sweden, school is much more focused on developing through play and creativity. Reading and writing starts around six or seven. Here, we expect children to sit still, listen, and work with immense discipline from age four, while constantly testing their skills. This doesn’t enhance results, but does create a lot of frustration and anxiety. In Finland for example fear of failing amongst children is almost non-existent, while in the Netherlands one in ten children have performance anxiety. We also put immense pressure on teachers, which only increases stress in the classroom. All of this made no sense to me, but it felt like I was alone in feeling that way. Even my husband thought I was overreacting. The podcast series allowed me to investigate those concerns and show that really, these are issues that are systemic and affect teachers, parents and children alike. I approached the podcast as investigative journalist, including as many viewpoints and facts as a could, but what drove me was my desire as a mother to create a better childhood for my children. What was your own childhood like? It’s funny, because ever since ‘Opgejaagd’, people seem to think I had this idyllic Swedish childhood. Isn’t that the case? Not at all. I grew up in one of the worst districts of Gothenburg, with addicts on the street. My parents divorced when I was a baby and my mother worked fulltime, raising me and my two sisters alone. I was on my own a lot. I’d take three trams to school by myself, and when I came home, I had to prepare my own food I wore a key to our house around my neck. In Swedish, I would have been called a dandelion child. Someone who grows up and blossoms despite beingplanted in concrete. When I was eleven, my mother moved back to Denmark, where she is originally from. My parents battled for custody and the judge allowed me to choose who I wanted to live with. I moved in with my dad and his new wife with one of my sisters. They lived on an island, Gotland, which was very idyllic. But my parents weren’t especially good at being parents to be honest. How did that affect you? I became independent at an early age which has made me unafraid to go new places and try new things. But being independent can be isolating, feeling like you can and should take care of everything on your own. The first time I realized that was when we had our first child. I wanted to do everything by myself and never asked my husband Jair for help, even if I got overwhelmed. It didn’t even occur to me. I had to learn to delegate and accept assistance from others later in life. I’m much better at it now! Did you inherit any positive qualities from your parents? My mother had always wanted to become an artist, but never got the chance, so she encouraged it in me. I always got brushes and paper and paint for my birthday or Christmas. My father is a bit of a risk taker, which think I inherited. I tend to jump into things with lots of enthusiasm, only realizing later that it’s a bit more challenging than I thought. He got offered a job as a dentist in Africa and moved us to Tanzania and Kenia when I was fifteen. We stayed there for two years. For him, it was this big childhood dream, and I immediately jumped on board. My sister only grudgingly came with us. My stepmother stayed in Sweden. She never understood why we wanted to go. What impact did that experience have on you? I might have become an aid worker if I hadn’t lived there. I have this great sense of justice and I remember protesting for the Free Namibia Movement and boycotting Shell to end Apartheid when I was younger. But in Africa, I quickly learned that aid workers are not all saints or heroes who selflessly help the poor. Everyone who goes there has their own agenda. There are also aid workers that are racist or become rich doing what they do. My father made more money there than he ever did in Sweden, tax free. He got a jeep, we had a cook, his daughters went to an international boarding school. I later made a documentary about aid workers in Sudan inspired by that premise. Do you feel like you can express your desire for justice in the work you do now? Sometimes I wonder if the things I do have any impact at all. I mean, I don’t even listen to the radio documentary hour on Sunday every week, why would anyone else? I would work really hard on a story that I feel needs to be heard, and not know if anyone actually listened to it. Did that change with ‘Opgejaagd’? Yes it did. Before, I’d be happy with 6.000 downloads, but at some point, I saw that an episode from Opgejaagd had hit 60.000. I received so many e-mails from listeners that it became impossible to answer all of them. I even got a letter from the head of radio at VPRO, saying I made radio mainstream. Before, I’d maybe get one e-mail from a listener, usually to ask what music I’d used! You also founded the ‘Ouders Voor Goed Onderwijs’, a group of parents fighting for better education in the Netherlands. Does that make you feel like you can make a difference? I’m not sure. I got asked to join this particular group by a listener and I did, because I felt that apart from protesting for better wages and smaller classes for our teachers, we should also fight for a better educational experience for our children. After finishing ‘Opgejaagd’, I honestly considered becoming a fulltime activist, fighting for better education. But I feel like I might be better suited making documentaries about topics I care about than out on the street protesting. What makes you say that? I feel much happier when I can just do my thing. Also, I find it quite stressful working with so many people. I used to be able to retrieve to my office and focus on my work. That was also my personal time. Now, I keep having to offer my opinion on things all the time. My inbox has exploded. I’m sort of a front figure as an activist, while I feel much more comfortable as an observer, standing on the sidelines. Why do you think that is? I guess I’ve always been a bit of an outsider, looking in. I had a different upbringing than most children, with a very complicated family. In Africa I was an outsider, and coming back to Sweden, I felt different than everybody else again. I moved to another city by myself during my last two years of high school and rented the basement in the house of a ridiculously rich family who had a swimming pool and lived next to a golf course. I went to quite a posh school, but I wore clothes from the Red Cross because it was all I could afford. And I was an outsider in the Netherlands and Israel as well. I’ve lived in all these different worlds, observing what they were like but never truly becoming part of them. But being a critical observer is also what makes me a good documentary maker. Have you ever been able to feel at home anywhere? I actually have this picture that I made at art school, of my palm with a “home” button from a keyboard in it. I guess that sort of represents my sense of home. A lot of my documentaries are about displacement. Stories about refugees, ex-prisoners, aid workers. I also tend to resonate with stories about big dreams that do not match with reality. People who chase these big dreams and once they get there, they realize it’s not as they thought it would be. Is that representative of your own experiences? Maybe it is. I’m an idealistic person with very high expectations. Not necessarily of the people close to me, but definitively of myself and of the world at large. I guess that’s what led me to make ‘Opgejaagd’. I wasn’t satisfied with how things were and set on finding something better. But I realized that chasing that dream all the way to Sweden would also require major sacrifices from myself and my family. I guess I learned that you need to find the compromise that you are most comfortable with. What else did you take away from making your podcast series? Apart from learning a lot about the Dutch school system, I learned that I cannot do everything by myself. Before starting out, I had planned to do absolutely everything on my own. Looking back, that’s ridiculous. I had assigned myself the amount of work that usually requires an entire team. I’m actually surprised that nobody called me out on that. In the end, Jair did a lot of the montage and others helped out as well. Asking for help also forced me to be more vulnerable. Before, I had never allowed anyone to listen to my raw material. I had to learn to trust other people with my work, even before it’s finished. You won a Prix Europe for the best European podcast series. How important was winning that prize for you? So important! I had never won a prize before and ‘Opgejaagd’ hadn’t even been nominated for any Dutch podcast or radio award. It had gotten lots of attention and great feedback, but that mainly came from the education community, not from the media world. The day before the award ceremony, I was so nervous that I pretty much spent it lying in a dark hotel room alone, sweating. I wanted to win so badly. Because of all that worry, I didn’t even prepare a speech, so I had to improvise. But it felt great to finally be recognized by my peers. Podcasts are hot and everyone wants to make one. How do you feel about that development? It’s kind of funny, because a podcast is basically radio documentary, but when you say you make those, no one knows what you’re talking about. You see a lot of podcasts pop up now that are basically just people talking to each other for two hours, often poorly recorded. That’s not a podcast to me, and not nice to listen to either. How did you find you own creative voice? By trying new things and by listening carefully to what other people were doing. Me and Jair would often listen to podcasts together and discuss them afterwards. What worked and what didn’t. We did that for fun, but it I learned a lot from it. Of course, it also helped that Jair had ten years of experience making radio when we met. We worked closely together on different projects and I’ve learned a lot from him too. Although it only works well if I’m the boss, or if we’re on the same level. Having to cut three minutes just because he says so, that’s not going to happen. What podcasts are you listening to right now? At the moment, I’m listening to ‘Where Should We Begin’ by Esther Perel and ‘Heavyweight’ by Jonathan Goldstein. In ‘Where Should We Begin’ you get to listen in on the vulnerable intimacy of couples in relationship therapy, to which Perel adds really surprising and sharp analyses. You get a sense of the stories people tell themselves and get stuck in, which Perel always finds a way to break through to find new truths and narratives. I love ‘Heavyweight’ for Goldstein’s ability to turn situations on their head with his naivety, humor and self-mockery. Both podcasts offer a refreshing new look into the human mind and the role of the interviewer, which really inspires me and challenges me to go further in my own work. What lesson would you offer to aspiring podcasters? Write a good plan before you begin. You can buy fancy equipment and have an interesting topic, but you won’t get very far without a sense of what the story is really about. I always start by asking young people I coach what they want their story to say. Why they need to tell it, and what the underlying themes are. Plus, writing a plan is my absolute favorite stage. It’s like a honeymoon with your ideas. No commitment, just daydreaming with a cup of coffee. It’s when you get funding and actually have to start making something that the real work begins. Interview & translation INGE OOSTERHOFF Photography JEROME DE LINT The Folks Magazine,16 may 2019 Bekijk het originele artikel met veel meer foto’s

Trouw

Podcast ‘Opgejaagd’ beziet het Nederlandse onderwijssysteem vanuit Zweedse ogen

Heeft u het idee dat het Nederlandse basisonderwijs zo slecht nog niet is? En wilt u vasthouden aan dit beeld? Luister dan vooral niet naar de podcast ‘Opgejaagd’ van de Zweedse Jennifer Petterson, een radiomaakster die zichzelf nooit meer zag vertrekken uit Nederland, totdat ze twee dochters kreeg en in aanraking kwam met het Nederlandse systeem van kinderopvang en basisscholen.

Petterson, die de podcast maakte voor de VPRO, ziet vooral de nadelen van Nederlandse scholen en crèches. Ze denkt dat het Nederlandse opvang- en onderwijssysteem zelfs een van de redenen is dat veel Nederlandse vrouwen parttime werken. En ze begint serieus te overwegen met man en kinderen terug te verhuizen naar Zweden, waar in haar herinnering alles beter is. Met als startpunt haar eigen ervaring duikt Petterson in de filosofie, de economie en de bureaucratie die het Nederlandse onderwijs maken zoals het is. Haar persoonlijke, subtiele aanpak maakt van de podcast een spannend vervolgverhaal waarin we haar en haar gezin leren kennen, terwijl Petterson tegelijkertijd aan de hand van onderzoeken, reportages en interviews met experts én ervaringsdeskundigen de luisteraar voedt met een schat aan informatie. Zo komt het probleemkind met ADHD aan bod, de strenge juf, de vroege leerling die een te laag schooladvies krijgt en de uitgebluste crècheleidster. Verplichte kost dus voor ouders en grootouders? Dat gaat wat ver, maar een verrijking is de podcastserie wel. Alleen al omdat Petterson met haar Zweedse ogen anders kijkt naar zaken in het Nederlandse onderwijs die voor ons allemaal vanzelfsprekend zijn. Neem het leerpad dat in Nederland voor elk kind is uitgestippeld, waarbij op 6-jarige leeftijd wordt verwacht dat een kind leert lezen en schrijven. Ook wanneer een kind daar op dat moment nog niet aan toe is. Geforceerd leren is moeizaam leren, laat Petterson een deskundige uitleggen. Ze werpt zo een terechte vraag op: waarom niet wachten tot een kind leesrijp is? “Dit is nou eenmaal de weg”, zegt de juf van Pettersons dochter, verwijzend naar het strakke lesprogramma dat van bovenaf wordt opgelegd. Niet dat Petterson alleen maar negatief is over het Nederlandse onderwijs. Ze ziet lieve juffen die enorm hun best doen om er binnen het systeem het beste van te maken. En ze ontdekt de voordelen van de Vrije School en daarmee de reden voor de grote populariteit van deze scholen. Maar ze blijft tegen dingen aanlopen waar ze buikpijn van krijgt, waardoor het plan om te vertrekken steeds serieuzere vormen aanneemt. Dit tot frustratie van haar man Jaïr. Ze reist zelfs af naar haar geboorteland om erachter te komen of het inderdaad het onderwijswalhalla is dat ze zich herinnert. Of u uw kinderen na het luisteren van deze podcast nog gerust naar school kan brengen? Waarschijnlijk wel. Uit haar podcast blijkt dat Petterson wel erg gevoelig is. Een school doet al snel iets waar ze zich ongemakkelijk bij voelt en bevestigt daarmee direct haar negatieve beeld, terwijl van echte misstanden geen sprake is. Ook haar man wordt af en toe tureluurs van haar kritiek. Door dit te verwerken in haar podcast maakt Petterson zichzelf kwetsbaar, en werkt het ontwapenend dat ze de ervaringen van haar eigen gezin deelt. En of Petterson nog naar Zweden vertrekt? Het zou in ieder geval een verlies zijn voor de Nederlandse radio. ELISA HERMANIDES Trouw, 1 november 2018

Vara Gids

DE 17 BESTE PODCASTS VAN 2018 TOT NU TOE

Wat zijn de interessantste nieuwe podcasts van dit jaar?

1. Opgejaagd

Genre: onderwijs, documentaire Kun je je kind beter in Zweden laten opgroeien? Dat is het beeld dat naar voren komt in deze zeer boeiende, originele podcast van Jennifer Petterson, die het Nederlandse systeem van kinderopvang en basisscholen vergelijkt met dat van haar geboorteland Zweden. Met zijn overvolle klassen en crèches komt Nederland er niet goed vanaf. Zo slecht zelfs dat Petterson sterk de neiging heeft om te emigreren naar Zweden. Jammer alleen dat haar Nederlandse man – die ook te horen is in de podcast – niet mee wil. De podcast telt zeven afleveringen: zes spelen zich af in Nederland, in de zevende gaat Petterson naar Zweden om te controleren of het daar echt een onderwijsparadijs is.

2. Caliphate

Genre: nieuws, documentaire Als aanvulling op de populaire nieuwspodcast The Daily, Daily waarin presentator Michael Barbarro dagelijks met New York Times-journalisten het nieuws doorneemt, kwam de Amerikaanse krant dit jaar ook met een afsplitsing – ook al zo goed. Caliphate is een audiodocumentaire waarin terrorisme-expert Rukmini Callimachi door voormalige IS-gebieden reist, in een poging de ideologie en strategie van de Islamitische Staat te doorgronden. Ze spreekt ook met (voormalige) leden van IS, onder wie een Canadees-Pakistaanse man die in het kalifaat voor de IS-politie werkte, maar nu weer in Canada woont. Heftige podcast-kost, maar uniek en journalistiek hoogwaardig.

3. Bob

Genre: geschiedenis, human interest ‘Waar is dat kindeke gebleven?’ De 84-jarige, dementerende Elisa woont in een rusthuis nabij Antwerpen en kan nog maar over één onderwerp praten: haar grote jeugdliefde Bob. Hij was de mooie overbuurjongen op wie Elisa verliefd was. Maar de liefde was verboden, en Elisa moest het kindje dat ze met Bob kreeg gedwongen afstaan aan het klooster. Althans, dit vertelt Elisa, en in deze zesdelige podcast wordt onderzocht of Bob echt bestaan heeft of dat het een fantasie is van een dementerende vrouw. De podcast won april jl. de Publieksprijs bij de Nederlandse journalistieke prijzen de Tegels.

4. Sandra

Genre: fictie, technologie Ook bekende acteurs als Kristen Wiig en Ethan Hawke doen nu enthousiast mee aan fictiepodcasts. Zoals in deze 7-delige techthriller uit de stal van de vooraanstaande podcastproducent Gimlet Media. Het verhaal doet soms denken aan het boek The Circle van Dave Eggers: het gaat over een jonge vrouw Helen (Alia Shawkat) die een baan aanneemt bij een techbedrijf om Sandra te gaan aansturen. Sandra is een Siri-achtige persoonlijk assistent aan wie klanten vragen kunnen stellen. Het bijzondere aan Sandra is dat er geen kunstmatige intelligentie achter schuilgaat, maar een groot team van echte mensen.

5. Death in Ice Valley

Genre: true crime De true crime-podcast is en blijft een zeer populair genre, ook in 2018. Zo is er nu Death in Ice Valley, een samenwerking van de BBC en de Noorse publieke omroep NRK, over de vondst van een zeer moeilijk te identificeren vrouwenlichaam in 1970 in de Isdal-vallei in Noorwegen. Al vijftig jaar is in Noorwegen de identiteit van deze ‘Isdal-vrouw’ onbekend gebleven. Nu wordt de zaak heropend door de podcastmakers: wie was deze vrouw? Een spion? En waarom trok ze van hotel naar hotel, van het ene land naar het andere?

6. De rode lantaarn

Genre: wielrennen, sport Bij het Nederlandse podcastnetwerk Dag & Nacht Media is een nieuwe groep jonge journalisten goed bezig om op eigenzinnige wijze sport te verslaan in diverse aan elkaar gelinkte podcasts. Tijdens het WK Voetbal maakten Peter Buuman en Yordi Yamali het dagelijkse ‘Neutrale kijkers’, tijdens de Tour de France maakten journalisten Tim de Gier en Willem Dudok met wisselende gasten deze wielerpodcast, waarin ze dagelijks op prettig losse toon de laatste etappe bespraken. Ook komende maanden zullen er nieuwe sportpodcasts volgen van deze makers bij Dag & Nacht Media.

7. Wolverine: The Long Night

Genre: fictie, superhelden, misdaad Met zoveel bioscoopsuccessen moest er natuurlijk ook een podcast van superheldenlabel Marvel komen. Die kwam er dit jaar, nu nog achter een betaalmuur op het Stitcher-label, later dit jaar ook gratis beschikbaar. Het is een tiendelig verhaal waarin drie agenten worden gevolgd die in een afgelegen stadje in Alaska een reeks moorden onderzoeken. De hoofdverdachte is Wolverine: de bekende Canadese mutant met de messen aan zijn handen, in de films gespeeld door Hugh Jackman, hier met de stem van acteur Richard Armitage. Fictie, maar in de stijl van de true crime-podcasts. De recensies in Amerika zijn positief.

8. De kasteelmoord

Genre: true crime Een vierdelige podcast over de Belgische zaak van de Kasteelmoord uit 2012 en het enorme mediacircus dat erop volgde. In 2012 wordt de 34-jarige kasteelheer Stijn Saelens dood aangetroffen in het traditionele West-Vlaamse dorpje Ruiselede. Zijn schoonvader, dorpsdokter Gyselbrecht, is direct de hoofdverdachte en wordt opgepakt. In de podcast trekt de Nederlandse journalist Gabriella Adèr rond door West-Vlaanderen voor een reconstructie, en hoort ze al snel van dorpsgenoten dat buitenstaander Stijn donkere kanten had.

9. Where should we begin?

Genre: relatietherapie, psychologie Een bijzondere podcast over relatietherapie, waarbij de kijker schaamteloos mee mag luisteren in de sessies van Esther Perel, de uit België afkomstige, nu in New York gevestigde goeroe op het gebied van relatietherapie. ‘Voor het waarborgen van de vertrouwelijkheid zijn namen en herkenbare details verwijderd. Maar de stemmen en de verhalen zijn echt’, horen we aan het begin van elke aflevering, waarin steeds een ander koppel (die zichzelf hebben aangemeld en uiteraard weten dat alles wordt opgenomen) hun lief en leed deelt.

10. Boeken FM

Genre: literatuur, recensies Drie mensen bespreken boeken: ja, soms kan de formule van een interessante podcast zo simpel zijn. In dit geval bestaat het panel uit journalist Peter Buurman, dichter/recensent Ellen Deckwitz en schrijver/De Groene-recensent Joost de Vries. Zij zijn kritisch, maar respectvol; de Nederlandse literaire wereld is immers klein en schrijvers kunnen meeluisteren. Dat levert tijdens de recensie van de roman De heilige Rita de opmerking op: ‘Ik ben fan van Tommy Wieringa, maar als je luistert Tommy, sorry, er komt slechts nieuws aan.’

11. The Rewatchables

Genre: film, cultuur Er zijn genoeg podcasts waarin de allernieuwste bioscoopfilms worden besproken, maar waar tref je besprekingen van de films van tien of vijftien jaar geleden? Nou, in The Rewatchables, waarin de bekende podcastmaker Bill Simmons en zijn panel vol wisselende, gevatte en slimme filmfans kijken naar films als Speed (1994), Jurassic Park (1994) en Titanic (1997) en You’ve Got Mail (1998). Een podcast dus vol nostalgie, felle discussies, maar bovenal filmliefde.

12. Oprah’s Supersoul Conversations

Genre: interviews, human interest Ook de talkshowgrootheid Oprah Winfrey heeft nu haar eigen podcast waarin ze met bekende gasten zielenroerselen bespreekt. De gastenkeuze is uiterst breed, van schrijver Paulo Coelho, actrice Shirley Maclaine tot tvtherapeut Dr. Phil. Hoe beroemd de gasten ook zijn, vaak zijn ze vooral onder de indruk van de gastvrouw: ‘O nee, ik kan niet geloven dat ik hier in een kamer tegenover Oprah zit!’

13. Stephen Fry’s great leap years

Genre: geschiedenis, uitvindingen Naast schrijver, acteur, tv-presentator en komiek is de Brit Stephen Fry ook een technerd. Die kant etaleert hij in deze zesdelige podcast over de uitvinding van communicatiemiddelen die ons leven de afgelopen eeuwen ingrijpend veranderden. Er is een aflevering over de uitvinding van de drukpers door Gutenberg in de vijftiende eeuw, maar ook de opkomst van het machtige techbedrijf IBM (International Business Machines). De wandelende encyclopedie Fry weet overal iets van af, en praat ons bevlogen bij.

14. Cheft

Genre: culinair, interview Culinair journalist Hiske Versprille (bekend van Het Parool, na de zomer te lezen in de Volkskrant) gaat in haar eigen podcast langs bij chef-koks in Amsterdam, om onder het motto ‘Hoe meer je weet, hoe meer je proeft’ uitvoerig in gesprek te gaan over hun werkwijze in de keuken. Er zijn afleveringen met o.a. Joris Bijdendijk, de chef-kok van Restaurant Rijks bij het Rijksmuseum, en Leonardo Pacinti van het Italiaanse restaurant Toscanini.

15. By the book

Genre: psychologie, boeken, comedy Twee vrouwen bespreken zelfhulpboeken, en dat is in dit geval zeer amusant. De Amerikaanse standup comédienne Jolenta Greenberg en haar sceptische vriendin Kristen Meinzer kiezen elke aflevering een zelfhulpboek, brengen de inhoud in praktijk en vertellen uiteindelijk of het hun leven heeft veranderd. De podcast loopt al een jaar, in een recente aflevering kwam het boek Your are a badass, over het uitbannen van twijfels en het vinden van lef om je leven succesvol en fantastisch te maken, aan bod.

16. The Start

Genre: kunst, interviews Interviewserie van de Britse krant The Guardian over ‘artistieke beginpunten’. Grote namen binnen de kunstwereld zoals Damien Hirst, Ai Wewei en Shirin Deshat, verleenden al hun medewerking. Zij kiezen een werk uit hun beginperiode als kunstenaar, en vertellen gedetailleerd waar de creativiteit vandaan kwam en hoe ze nu op het kunstwerk terugkijken. Zo vertelt beeldend Hirst hoe een bezoek aan de rommelkamer van zijn vroegere buurman, een dwangmatige verzamelaar, hem op het idee bracht collages te gaan maken.

17. Van onze correspondent

Genre: actualiteit, reizen Een netwerk van twintig Nederlandse correspondenten brengt het kleine én het grote wereldnieuws in kaart. De presentator van de show is Stefan de Vries, de Frankrijk-correspondent van o.a. RTL-Nieuws. In de nieuwste uitzending schakelt hij met Erik Mouthaan in New York over politiek talent bij de Democratische Partij en met Eva Oude Elferink in New Delhi over waterschaarste. Zo ontstaat een fijn en informatief rondje langs de internationale velden. JORIS HENQUET ​VARA Gids, 31 juli 2018

Helagotland

Hon jämför svenska och holländska skolan

SOMMARGOTLÄNNING (GA) När Jennifer Pettersson, sedan länge bosatt i Amsterdam, fick sitt första barn, blev hon varse de stora skillnaderna mellan svensk och holländsk barnomsorg och skola. De personliga erfarenheterna resulterade i en uppmärksammad podd tillsammans med maken Jair Stein.

Det blåser hårda, varma vindar runt den tjärade strandboden vid Sjauster fiskeläge, Jennifer Petterssons och hennes familjs gotländska sommarparadis. – Jag har varit här varenda sommar sen jag var tre år. Den här stugan tillhörde min låtsasmamma, säger Jennifer, som tillsammans med äldsta dottern Laila redan hunnit ta ett morgondopp i de höga vågorna. Jennifer, som växte upp i Visby, flyttade i 20-årsåldern till Amsterdam för att gå på Konstakademien där. Planen var att stanna ett år. – Jag hade inga intentioner att stanna 20 år i Holland. Det blev bara så och jag var väldigt nöjd med mitt liv där. Efter utbildningen började Jennifer arbeta som dokumentärfilmare. När hon träffade sin man Jair Stein, som är radioproducent på den holländska motsvarigheten till P1, gick Jennifer över till radio. Innan de fick sitt första barn hade hon inte ägnat en tanke åt den holländska barnomsorgen och skolan. Men när Laila föddes 2010 blev det ett smärtsamt uppvaknande. – Jag hade inte förstått att barnomsorg och skola i Holland var så extremt annorlunda mot svensk, jag tänkte att det är ju ett så välutvecklat och rikt land. Men redan från början blev skillnaderna tydliga. – I Holland får man 16 veckors föräldraledighet, inklusive ledighet under graviditeten – det är ganska lite tid med din baby. När de är bara tio-tolv veckor lämnas de till dagis, berättar Jennifer. Papporna får två dagars ledigt, en för att vara med på förlossningen och en för att registrera faderskapet. – Två hela dagar, säger Jair, håller upp två fingrar i luften och skrattar ironiskt. Jair tog dock ut semester och kunde på så vis vara hemma i en månad. När Laila var sex månader började hon på dagis. – Det tyckte alla i Holland var jättesent och jättelyxigt, säger Jennifer. Själv hade hon en klump i magen och berättar om den holländska barnomsorgen, där barn ibland börjar så tidigt som vid sex veckors ålder. Där lågutbildad personal arbetar i stora barngrupper. – Bebisar ligger i små vippstolar, som kan vara vända mot väggen ibland. Bebisar kan skrika 10-20 minuter utan att någon tar upp dem. En kompis som är musikant och åker runt och spelar på dagis sa ”hade jag vetat det här hade mitt barn aldrig fått gå på dagis”. Dessutom är barnomsorgen betydligt dyrare än i Sverige. – Det kostar verkligen skjortan – 7 euro i timmen, även om du kan få ett litet bidrag beroende på inkomst. Men framför allt är det en enorm skillnad på vad det offentliga lägger ner. I Sverige är det mer än åtta gånger så mycket per barn, jämfört med Holland. 2013 föddes parets andra dotter, Lova. I höstas började hon, liksom sin storasyster och alla andra holländska barn som fyraåring i en slags förskoleklass. – Det kan vara över 30 fyra- och femåringar, som sitter i ett klassrum med en lärare, säger Jennifer. Det egna föräldraskapet och uppvaknandet som följde med det, fick Jennifer och att mer grundligt börja utforska den holländska barnomsorgen och skolan. Och ju mer hon tog reda på, desto tydligare blev skillnaderna mot det svenska systemet. – Jag visste så lite och jag blev ganska förvånad över det jag upptäckte. Samtidigt bor jag i ett land där alla tycker att det är helt normalt. Ungefär ”inte helt optimalt, men det är så det är”, ingen gör uppror. Jair, som bott hela sitt liv i Amsterdam och själv gått igenom hela det holländska skolsystemet, delade från början just den inställningen. – Ingen blir torterad, de överlever – det lustiga är att när jag nu pratar med andra om det här, hör jag dem säga samma sak. Det visar på ambitionsnivån för den holländska skolan, säger Jair och fortsätter: – Jag försvarade det holländska systemet och det blev mycket spänningar. Jag trodde att det var en romantiserad och nostalgisk bild av någon som längtar tillbaka till sitt hemland. Jennifer fortsatte att ta reda på mer och det resulterade i podcasten Opgejaagd, som betyder uppjagad eller stressad och som beskriver hennes känsla inför ämnet. – Jag kände att om jag accepterar att ha barnen på ett sånt här ställe, så måste jag göra något riktigt viktigt på dagarna. Så småningom blev även Jair involverad. – I början var jag bara en karaktär som försvarade det holländska systemet, säger Jair. Men när han trots invändningar följde med på ett reportage i en skola, fick även Jair en annan syn på saken. I februari började de sända podcasten, totalt har det blivit nio avsnitt, som utifrån familjens egna dilemman, belyser olika delar av förskola och skola ur ett större perspektiv. Medan den svenska skolan, men även barnomsorgen, får utstå hård kritik här hemma och larmen om dåliga skolresultat duggar tätt, framstår den för Jennifer och Jair till stora delar som en förebild. I ett avsnitt besöker Jennifer förskolor i olika delar av Sverige. – Jag märkte att i den svenska förskolan var barnen som små vetenskapsmän, som skulle undersöka olika saker och ge sig ut i skogen, säger Jennifer: – Det där är kanske svårt att se som svensk, när man tycker att allt är skit. Det Jennifer framför allt vänder sig emot i den holländska skolan, är bristen på personlig uppmärksamhet och kontakt i klassrummet. De stora klasserna, med många små barn och endast en vuxen, kräver hård disciplin och att barnen ska sitta stilla och tysta, när de istället kunde lära sig saker eller utforska sina egna intressen. – Mycket av de två första åren i holländsk skola handlar om att disciplinera de här barnen och skapa en arbetshållning. Medan det holländska experter säger att barn behöver i den här åldern, att röra på sig och få följa sin egen nyfikenhet i en intressant och utmanande miljö, stämmer bra med det jag har sett här i Sverige, säger Jennifer. – En annan skillnad är att de svenska pedagogerna ville att grupperna skulle vara små för att barnen ska prata och träna språket. I Holland är det viktigare att de ska lära sig vara tysta, säger Jair. De målar upp en bild av en skolvärld där resurserna är knappa, kunskapsmålen orimligt högt ställda och där eleverna knappt känner sina lärare. Det senare blev Jennifer varse när hon hjälpte Lailas fröken att städa klassrummet. – Jag tyckte synd om henne eftersom ingen annan skrev upp sig. Så Laila och jag gick dit och hon tyckte att det var helt fantastiskt. – Det var första gången hon fick lite egen kontakt med sin fröken. Efteråt sa hon ”mamma, jag har pratat i flera minuter med fröken”, berättar Jennifer. Samtidigt lyckas Nederländerna bättre än Sverige i Pisa-undersökningen. – Om man bara tittar på mål och resultat, ser det holländska systemet ut att fungera. Men om man går in i ett klassrum och pratar med eleverna, ser man något annat, säger Jair. Parets podd har fått oväntat stor uppmärksamhet i Holland, blivit omskriven i tidningarna och blev till och med ett inslag på kvällsnyheterna på tv. – Jag trodde att jag skulle bli stenad på gatan och bli tvungen att flytta till Sverige. Men podden har verkligen blivit omfamnad, många föräldrar känner igen sig, men ingen vill vara en gnällförälder, säger Jennifer. – Det finns till och med ett riktigt ord på holländska för gnällförälder; ”zeurouder”, förklarar Jair. I perioder har Jennifer fått upp till 20 mejl om dagen från föräldrar, lärare, psykologer och barncoacher som berättar om sina egna erfarenheter av det holländska skolsystemet. Nu är podden ett avslutat kapitel, men engagemanget finns kvar. – Jag tror att jag kommer att fortsätta med det här ämnet. Det känns också som att något viktigt är på väg att hända. Det har kommit flera politiska beslut, som att de nationella proven för femåringar inte längre ska vara obligatoriska och de har sänkt antalet barn per personal för de minsta bebisarna, säger Jennifer. – Och de två dagarna för pappor har blivit fem, säger Jair. Arbetet med podden har även påverkat familjen på ett personligt plan och deras inställning till skolan. – Jag har fortfarande svårt för det, jag tycker att det är jobbigt att ta dem till skolan, säger Jennifer. Familjen har övervägt att flytta till Sverige och i vintras var de här på besök. – Jag fick panik. Jag visste förstås att hon drömde om Sverige, men jag hoppades att det skulle gå över. Jag har bott i Amsterdam i hela mitt liv, jag har inte varit borta därifrån mer än några månader och jag är ingen äventyrlig person, medger Jair. Inte heller Jennifer vill egentligen flytta tillbaka. – Jag älskar verkligen Amsterdam. Om skolan och dagis inte hade varit problematiska hade jag aldrig längtat hem. Jag har bott där hela mitt vuxna liv, jag har mina vänner där och har gjort mig ett namn inom radio och film. Även Laila var tveksam efter Sverigebesöket. – När vi kom tillbaka sa hon ”kan vi inte se om det finns någon annan skola här”. Hon har också blivit så osäker under skoltiden. Jag har märkt att många barn i Holland blir det, trycket är så högt, de måste lära sig så mycket som är lite för svårt. Då känns det svårt att flytta till ett annat land, säger Jennifer och fortsätter: – Det är ett sånt otroligt dilemma. Familjen har tittat på en annan skola, utanför Amsterdam, som de hoppades att barnens skulle kunna börja i redan till hösten. Men då de inte hittat någon bostad i området, ser barnen ut att fortsätta i sin gamla skola till hösten. Till dess fortsätter sommarlovet på den gotländska ostkanten, mellan sandhed och himmel, med havet som breder ut sig mot horisonten och dagar fyllda av lek, bad och fiske. Ett liv som står i tydlig kontrast mot vardagen hemma i lägenheten, i ett tätbefolkat Amsterdam. – Jair har studerat biologi och lär barnen om fåglar och fiskar. Jag har en känsla av att barnen lär sig mer när de är lediga än när de är i skolan, säger Jennifer. —-

FAKTA

Fakta/Familjen Pettersson Stein Jennifer Pettersson, 44 år, radioproducent. Jair Stein, 44 år, radioproducent. Laila, 8 år. Lova, 4 år. Bor i Amsterdam, sommartid i Sjauster, Gammelgarn. Jennifer och Jair har tillsammans den i Holland uppmärksammade podden Opgejaagd, som har sänts i nio delar och som handlar om den holländska barnomsorgen och skolan, jämfört med den svenska. Jennifer Pettersson har utöver en rad holländska produktioner även gjort radiodokumentären ”Ett ufo i Israel”, för Sveriges radio, om sina egna erfarenheter av att leva i Israel. VILDA ENGSTROM Hela gotland, 20 augustus 2018 beeld Nils Stahle

villamedia interview

Podcastmakers Jennifer Pettersson en Jair Stein: ‘Razend zijn doet iets met je verhaal’

Vanwege de zomervakantie publiceert Villamedia vanaf vandaag elke dag een groot interview uit de komende editie van ons magazine. We trappen af met een dubbelgesprek met radiomakers én echtgenoten Jennifer Pettersson en Jair Stein. Samen maken zij de podcast ‘Opgejaagd’ waarin ze verslag doen van hun worstelingen met het Nederlandse schoolsysteem. Zijn zij journalisten, ouders of activisten? Vanaf morgen staat er weer een verse aflevering van Opgejaagd online.

Een geel-groene schommel in het midden van de huiskamer, een poes die lawaai maakt met een belletje en een aquarium dat bubbelt in een hoek. In het appartement in Amsterdam-Oost wonen twee meisjes en hun ouders. Niets onthult dat het ook een opnamestudio, montagekamer en vergaderruimte is. Al twee jaar lang wordt hier een podcast geproduceerd. De makers zijn de moeder, vader en kinderen die hier wonen. In de podcast Opgejaagd (VPRO) onderzoekt journalist Jennifer Pettersson of er iets mis is (en zo ja: wat) met het Nederlandse basisonderwijs. Het idee ontstond door haar eigen frustratie met de scholen van haar kinderen. Prestatiedruk, vuile klaslokalen en weinig buiten spelen. De rode draad in de podcast is de vraag of de familie moet emigreren naar Petterssons geboorteland. In Zweden lijkt namelijk alles perfect. In negen podcast-afleveringen zoekt Pettersson het antwoord samen met dochters Laila (7) en Lova (4) en echtgenoot Jair Stein, ook radiomaker. De productie is een samenspel van een systematische werkwijze van een onderzoeksjournalist en ouderlijke strijd. ‘Meestal zitten we hier op de bank als ik Laila interview’, zegt Pettersson, wijzend naar de huiskamer. ‘Aan de eettafel zitten we vaak te knippen of voiceovers op te nemen. De akoestiek is best goed, zolang er niet teveel verkeer is op straat.’ Opgejaagd is ontstaan uit frustratie en heeft zelfs tot een actiegroep geleid waarin jullie een centrale rol spelen. Zijn jullie journalisten, ouders of activisten? Pettersson: ‘In eerste instantie ben ik journalist. Maar de reden dat ik dit wilde maken was zeker dat ik ouder ben en werd getriggerd door alle frustratie.’ ‘Ik denk niet dat je in dit project die rollen helder kan scheiden. Dat moet ook niet’, zegt Stein, die aanschuift aan tafel nadat hij de kinderen in bed heeft gestopt. ‘De motivatie komt juist doordat je ouder bent, dat is een onderdeel van de productie.’ Pettersson merkt op dat ze in de berichtgeving over Opgejaagd vaak wordt omgeschreven als ‘de moeder’ en Jair als ‘de radiomaker’: ‘Dat is zo typisch Nederlands. Maar een ander verhaal.’ Sommigen zouden zeggen dat het problematisch is dat jullie een belang hebben in dit verhaal en worden gestuurd door emoties. Hoe kijken jullie daarnaar? Stein: ‘Het is niet per se problematisch. Het wordt problematisch als je geen checks inbouwt, wat je altijd moet doen als journalist; gewoon kritisch werken. Het helpt ook dat ik het jarenlang niet eens was met Jennifer en haar kritiek op het schoolsysteem. “Wat een onzin”, zei ik heel lang.’ Omdat er zo veel knipwerk was werd ik uiteindelijk ook onderdeel van haar onderzoek. En toen besefte ik dat er echt iets dwars zit in het schoolsysteem.’ Pettersson: ‘We weten heel goed dat sommige mensen denken dat ik teveel belang heb om objectief verslag te doen. Daarom ben ik extra kritisch als ik iemand interview die mijn mening al deelt. We hebben ook een externe adviseur, onze VPRO-collega Katinka Baehr. Zij zei bijvoorbeeld dat ik juf Linda (die een belangrijke rol speelt in de podcast, red.) nog een keer moest interviewen, zodat ze meer de kans kreeg om wederhoor te geven op de kritiek die ik had op de manier waarop ze met de kleuters omging.’ Wat zijn de voordelen aan die driedubbele rol? Pettersson: ‘Dat je als ouder razend kan worden doet iets met het verhaal. Het geeft emotie, en ook een enorme motivatie. En voor de actiegroep was ik heel nuttig natuurlijk, ik had alle research gedaan en alle feiten verzameld over het schoolsysteem.’ Stein: ‘Het is ook gemakkelijker voor mensen om open te zijn als je iets over jezelf vertelt. Dan krijg je iets terug, toch? Tegelijkertijd is er een risico dat journalisten steeds de straat niet meer opgaan. We krijgen veel van dit soort verhaalideeën binnen bij Radio Doc (bij Radio 1, waar Stein parttime werkt als redacteur, red.) Alles blijft té dichtbij. Maar ikzelf ben eigenlijk ook een luie journalist dus ik heb al vaker vrienden en familie in mijn verhalen gegooid. Jennifer gaat veel meer op stap.’ Ik kan me sowieso voorstellen dat het lastig is om tegelijkertijd een scherpe journalist en een opgejaagde ouder te zijn. Pettersson: ‘Het kan heel tegenstrijdig zijn! Als iets niet goed ging op school bijvoorbeeld, dan was dat positief voor het verhaal en de podcast. Dat heeft me wel geholpen om afstand te nemen en niet emotioneel te reageren. Het is een troost om te weten dat onze problemen via de podcast andere ouders of kinderen kunnen helpen. Ik was in het begin meer activistisch en heb moeten worstelen om afstand te nemen. Ik was meer emotioneel betrokken en dat hoor je in mijn stem in de eerste afleveringen. Het was lastig om mijn tone of voice te vinden. Tot ik begon met veel ouders te spreken. Vanaf dat moment kon mijn eigen gevoelens opzij zetten. Alsof ik het programma voor hun maakte.’ Dat opzij zetten, hoe doe je dat? Pettersson: ‘Door goed observeren. Meer vertellen wat er gebeurt in plaats van hoe het voelt. En je eigen verhaal soms uitschakelen. Maar tegelijk moet je soms óók vertellen waar jijzelf als maker staat. Ik denk dat de luisteraar zich dat afvraagt. Dus je moet daar open over zijn.’ Het lijkt een trend te zijn dat journalisten meer van zichzelf gebruiken in verhalen. Stein: ‘Toen ik begon met radiomaken was het niet zo gebruikelijk om jezelf in het verhaal te verwerken. Daarna kwam er een periode waarin elk verhaal heel persoonlijk moest zijn; toen draaide dat weer om en nu zitten we ergens tussenin, zou ik zeggen. De journalistiek heeft moeten leren dat een objectieve stem niet dichtbij het publiek komt. Als maker kan je ook niet doen alsof je geen mening hebt, niemand gelooft dat meer. Autoriteiten vallen om - vroeger geloofde iedereen in de politie, de kerk en politici. Nu niet meer. Je bent niet betrouwbaar als je zegt dat je objectief bent. Dus je moet gewoon transparant zijn en alles vertellen over wat je hebt gedaan en wie je bent. En waarin je gelooft als maker. Dan kan je het vertrouwen terugwinnen.’ In de podcast gaat het soms heel gedetailleerd over de worstelingen van jullie kinderen. Misschien wordt het zelfs intiem. Wat was de afweging om dit toch mee te nemen? Pettersson: (pauzeert even) ‘We hebben er niet zo veel over nagedacht eerlijk gezegd. Misschien hadden we dat meer moeten doen? Het ding is, we vinden hen heel normale kinderen. Het systeem is gewoon krankzinnig. Heel veel kinderen worstelen met leren.’ Stein: ‘Misschien zijn we ook beroepsgedeformeerd. Je vraagt aan andere mensen om open te zijn, je wilt alles van hun horen. Dan zou je dat ook bij jezelf moeten doen. En je eigen kinderen dus.’ Hoe denken jullie dat de kinderen zullen reageren op hun eigen quotes als ze zichzelf tegenkomen op het internet, over tien jaar? Stein: ‘Daarover heb ik zeker nagedacht. We gebruiken onze kinderen en wat gaan ze daarvan denken als ze ouder worden? Daarover maak ik mij een beetje zorgen. We hebben hen niet gevraagd om mee te doen. Het is een beetje vanzelf gegaan. Ze zijn te klein om het helemaal te begrijpen en echt instemming te geven.’ Pettersson: ‘We hebben niet zoveel met die risico’s gezeten. Ik hoop vooral dat ze hier blij mee zullen zijn en trots dat hun ouders hebben gevochten om iets te veranderen. Het voelt ook goed dat het een podcast is en dat ze niet in beeld zijn. Het wordt wel vreemd om binnenkort te stoppen met de opnames hier in huis. Misschien dat we dan een heel saai leven krijgen. En dat dat heel fijn is.’ —- Jennifer Pettersson (Flädie, Zweden, 1974) en Jair Stein (Amsterdam, 1974) zijn journalisten, collega’s en echtgenoten. Pettersson heeft onder andere een opleiding aan de audiovisuele afdeling van de Rietveld academie gevolgd. Stein studeerde biologie en begon ooit als wetenschapsjournalist. Ze hebben samen veel radioprogramma’s gemaakt: Toendra (Radio Doc/VPRO), 1 Minuut (VRPO) en Plots (VPRO), waarvoor ze De Zilveren Reissmicrofoon wonnen. Ze wonen samen in Amsterdam met hun twee dochters. CHARLOTTE BOSTROM Villamedia, 12 juli 2018 beeld Tessa Posthuma de Boer

VARA gids artikel door Jennifer Pettersson

Klassen maatschappij

Vragen we niet te veel van kinderen? Jennifer Pettersson – moeder van twee schoolgaande kinderen – deed er voor haar podcast onderzoek naar en vindt van wel.

De juf die anders zo ontspannen lijkt, tenminste tijdens het brengen en ophalen, is rood aangelopen. Met een luide stem roept ze de kinderen tot de orde. De kleuters in de klas van mijn dochter zitten in “de kring”; het gezamenlijke moment van de dag, waar elk kind een beetje persoonlijke aandacht hoopt te krijgen. Zitten is trouwens niet het goede woord. Ze krioelen eerder, want 30 minuten stil zitten op een stoel blijkt een hele opgave voor vier- en vijfjarigen. Voor mij is het een leerzaam moment. Als je iets wilt begrijpen van wat we verwachten van kinderen op school, moet je gewoon een dagje doorbrengen in de klas van je eigen kind. Het zal trouwens niet mijn enige dag zijn in de klas. Wat begon als verbazing over het systeem waar onze kinderen in opgroeien, mondde uit in een twee jaar durend onderzoek naar de kinderopvang en het onderwijs in Nederland. Het resultaat legde ik vast in de 9-delige podcast Opgejaagd. Vandaar dat ik de afgelopen jaren veel tijd doorbracht op vele basisscholen. “Als jullie niet kunnen stoppen met kletsen, moet jij maar dáár gaan zitten, en jij dáár”, zegt de juf boos. Een ander druk kind moet bij haar komen zitten. En zo gaat het maar door in een verhitte stoelendans. Ondertussen kijk ik naar mijn dochter. Die zit kaarsrecht met haar handen op schoot. Ze wacht. Tussen het geschreeuw door probeert de juf de kinderen ook wat bij te brengen. Ze neemt niet alleen de dagen van de week door, maar ook de maand en het jaartal. Slechts een van de 27 kleuters in de klas weet het antwoord op de vragen. Het is moeilijk voor te stellen dat deze zinloze exercitie een dagelijks ritueel is. Later vraag ik de juf waarom kinderen dingen moeten leren die zo slecht lijken aan te sluiten op wat hen bezighoudt. De juf vertelt dat ze verplicht is om de kleuters een tijdsbesef bij te brengen. Ik vrees dat de kinderen onbedoeld een heel ander tijdsbesef krijgen: van verveling waar geen eind aan komt. Ouders zelf zouden dit nooit pikken: dagelijks vergaderen met een groep van bijna dertig man over dingen die je niet begrijpt en je geen fluit interesseren. Maar voor kinderen is het erger. Volgens deskundigen die ik sprak, moeten kleuters vooral veel bewegen en praten om hun motoriek en taalvermogen te ontwikkelen. In de klas blijkt daar - ook buiten de kring - weinig tijd en ruimte voor. Van een andere juf begrijp ik waarom voor dit model gekozen is. In de kleuterklas moeten kinderen hoofdzakelijk een werkhouding aanleren, vertelt ze. Ze ziet dat de kinderen behoefte hebben om meer te spelen, maar dat zit er helaas niet in. In groep 3 begint immers al het echte werk waar je die werkhouding hard nodig hebt. Als mijn dochter begint in groep 3 doet het klaslokaal dan ook denken aan een kantoorlandschap. Er zijn alleen stoelen en tafels. En een Digibord. Na vier dagen in deze klas wil mijn dochter niet meer naar school, omdat elke dag hetzelfde is en bestaat uit werken, werken en werken. Ze klampt zich ‘s ochtends schreeuwend vast aan de deurpost. Als we het bespreken met haar juf, zegt ze dat ze er helaas weinig aan kan doen. Het rustiger aandoen is geen optie vanwege het dwingende tempo van de leerlijn. Op de computer laat ze zien hoe ze elke dag voorgeschoteld krijgt wat de kinderen die dag moeten leren en hoe weinig tijd overblijft voor andere dingen. Ze zou graag meer liedjes zingen met de kinderen en knutselen, maar ja, zo is het nu eenmaal in groep 3. Haar eigen kind, vertelt ze, zal ze naar de vrijeschool sturen. Mijn dochter blijkt geen uitzondering. Ik kom talloze ouders tegen die vergelijkbare problemen beschrijven. Een moeder barst in huilen uit als ik vraag hoe het met haar kinderen gaat op school. Haar dochter is zeven en moet zo hard werken dat ze het plezier in leren is kwijtgeraakt. Een andere moeder vertelt hoe haar zoontje begonnen is met bedplassen sinds hij in groep 3 zit en onder druk staat om snel te leren lezen. Een nichtje van mijn dochter is zeven, maar nu al één brok stress. Ze vertelt dat ze de hele tijd achterloopt. Soms moet ze binnen blijven tijdens de pauze om haar werkjes af te maken. En de werkjes, zegt ze, zijn niet haar enige probleem. Ze wordt ook gek van alle toetsen. Opgeteld krijgen de meeste kinderen meer dan 300 toetsen voor de kiezen tijdens de basisschool. Ruim 40 per jaar. Die toetsen zijn niet allemaal verplicht, maar de meeste scholen doen ze toch. Uit angst voor de Onderwijsinspectie of voor ouders die scholen afrekenen op lage scores. Zo ontstaat een keten van druk: de overheid zet druk op schooldirecties, die weer druk zetten op leerkrachten. Ook ouders dragen hun steentje bij om de druk op te voeren, uit angst voor een vmbo advies. Helemaal onderaan de keten zitten de kinderen - die moeten presteren. Nu zijn er natuurlijk veel kinderen die fluitend naar school gaan en die geen last hebben van het leertempo of de toetsen. Het zijn kinderen die rond het gemiddelde presteren. Leerlingen die iets meer tijd nodig hebben, krijgen het zwaar, net als kinderen die ver boven het gemiddelde zitten. Want extra aandacht is niet voorradig. Door de grote klassen en een toenemend aantal leerlingen met speciale behoeftes en gedragsproblemen binnen het reguliere onderwijs, is het bijna onmogelijk voor leerkrachten om aan alle kinderen toe te komen. Misschien is het niet per se slecht om de lat hoog te leggen; te verwachten dat kinderen met zes jaar leren lezen, en met zeven sierlijke schrijfletters maken. Wat zo vreemd is, is dat we de middelen niet vrijmaken om die ambities waar te maken. Want wat leer je in een plofklas, waar je nauwelijks persoonlijke aandacht krijgt? Waar de variatie ontbreekt om het leren leuk te maken omdat de creatieve vakken grotendeels zijn wegbezuinigd? Het is dan ook niet zo gek dat ouders hun kinderen massaal inschrijven op vrijescholen, terwijl op andere scholen het aantal leerlingen afneemt. Veel van deze ouders zijn nuchtere mensen die hun kinderen gunnen om iets langer kind te zijn en die hen meer willen bieden dan een mager dieet van louter cognitieve vakken. Het zijn geen zweverige antroposofen. Het zijn eerder onderwijs-vluchtelingen die geen andere keuze hebben. JENNIFER PETTERSSON Vara gids, #3, 23 augustus 2018

LOVER artikel

NEDERLANDS HALFSLACHTIGE KOSTWINNERSMODEL EN DE CRISIS OF CARE

Natuurlijk is er helemaal niets mis met deeltijdwerk, maar het veelgeroemde Nederlandse deeltijdmodel komt in de praktijk neer op een kostwinnersmodel plus, waarbij vooral vrouwen voor zorg- en huishoudelijk werk opdraaien. Doen ze het in Scandinavië beter dan? Jazeker, maar laten we nog een stap vérder gaan.

“Moeten we hier blijven?”, vraagt Jennifer Petterson zich af in de VPRO-podcast Opgejaagd. De van oorsprong Zweedse is getrouwd met een Nederlandse man en heeft twee kinderen die momenteel ‘genieten’ van het Nederlandse schoolsysteem: de jongste zit nog op de crèche, de oudste in groep 3. Haar conclusies liegen er niet om: het Nederlandse systeem is dramatisch. Kinderen worden aan hun lot over gelaten, er wordt buitenproportioneel veel van ouders verwacht en er is een te hoge werk- en prestatiedruk. Dit in tegenstelling tot het systeem in haar geboorteland. Daar werken ouders meer (na een weliswaar lang ouderschapsverlof is het de bedoeling dat ouders weer fulltime aan de bak gaan) maar de kinderopvang en scholen zijn van hoge kwaliteit. Het is een onderwerp dat voor veel discussie zorgt, want iedereen heeft natuurlijk zijn eigen ervaringen en overtuigingen in dezen. Zo zijn mijn eigen ervaringen met de crèche van mijn kinderen helemaal niet zo slecht, maar misschien is dat wel een gelukstreffer geweest. Het is mijn ervaring dat het vooral extreem duur is om je kinderen in Nederland naar de kinderopvang te brengen, terwijl de regelingen voor ouderschapsverlof schamel en slecht zijn. Ik herken ook de prestatiedruk op scholen, het opgelegde visnet van Cito-toetsen en normen en de eisen die aan ouders wordt gesteld. Alles bij elkaar zou je kunnen zeggen dat in Nederland het laten opgroeien van kinderen nauwelijks als een collectieve zaak wordt gezien. Wegen en straatverlichting, dat zien we als iets maatschappelijks, maar het grootbrengen van kinderen is een taak van de ouders (en in veel gevallen zijn dat nog steeds vooral moeders). Recentelijk werd bekend dat de leeftijd waarop moeders hun eerste kind krijgen weer is opgeschoven. In veel media werd dit vooral voorgesteld als een ‘verkeerde keuze’ van de moeder. Er was een ‘bewustwordingscampagne’ nodig om jonge vrouwen van gedachten te doen veranderen. Het is een typerende afwijking van het Nederlandse denken, dat als er iets gebeurt rondom kinderen, de oorzaak gezocht wordt bij persoonlijke beslissingen van vrouwen in plaats van bij de uiterst slechte voorzieningen, de enorme werkdruk en onvoldoende geëmancipeerde mannen. De Amerikaanse feministische denker Nancy Fraser spreekt hier over een ‘crisis of care’. Als je uitgaat van een samenleving waarin (men vindt dat) economische groei gerealiseerd moet worden, dan moet daarvoor veel gewerkt worden: de productieve arbeid. Om te zorgen dat mensen dat werk kunnen blijven doen, moet gezorgd worden dat er dagelijks gegeten, geslapen en ontspannen wordt en dat er steeds weer nieuwe generaties werkenden worden geboren en opgevoed: de reproductieve arbeid. De ‘crisis of care’ ontstaat als de productie de reproductie gaat verdrukken: oftewel er gaat heel veel tijd zitten in werk zodat er minder tijd overblijft om te zorgen en steeds vaker levert dat werk ook niet meer genoeg op om die zorg uit te besteden. Achterblijvende sociale voorzieningen zijn daar voor een belangrijk deel voor verantwoordelijk. Het is niet de eerste keer dat we in de geschiedenis te maken krijgen met een ‘crisis of care’. Na de oorlog is dit probleem opgelost door de man een zogenaamde ‘living wage’ te betalen: een loon dat hoog genoeg was om een heel gezin te financieren, inclusief alle reproductieve arbeid die primair door de vrouw verricht werd. Dit gebeurde in veel landen in de Westerse wereld en is geen eenduidig proces geweest maar een langdurige strijd: vooral vakbonden hebben zich sterk gemaakt voor dit kostwinnersmodel. Een model dat enerzijds een dramatische crisis oploste, maar anderzijds ervoor zorgde dat vrouwen in een afhankelijke relatie van mannen werd geplaatst en mannen grotendeels werden losgekoppeld van de zorg van hun kinderen. In Nederland hebben we nog steeds niet helemaal afscheid genomen van dit kostwinnersmodel. In onze deeltijdsamenleving is het gelukt om het in een zekere vorm nog heel lang te rekken. Vrouwen konden wel toetreden tot het arbeidsproces en zo zorgen dat de extra arbeid die nodig was voor de economische groei geleverd werd, zonder dat ze hun reproductieve taken helemaal hoefden te laten liggen. Juist omdat we wat halfslachtig aan dit kostwinnersmodel hebben vastgehouden was het ook nooit nodig om collectieve voorzieningen serieus op te tuigen. Daarom is de kinderopvang zo stinkend duur en is kinderopvang er vooral op gericht om de ouders (moeders!) even te ontlasten in plaats van dat er duurzaam wordt ingezet op de ontwikkeling van kinderen. Gevolg is wel dat de taken zich bij vrouwen steeds meer opstapelen. In een onderzoek van het SCP uit 2016 werd bekend dat vrouwen meer tijdsdruk ervaren dan mannen. Geen wonder in een samenleving die qua reproductief werk nog helemaal leunt op deze vrouwen, terwijl ze daar veel minder tijd voor hebben dan hun moeders en grootmoeders. De stijgende leeftijd van vrouwen die kinderen krijgen is een teken aan de wand van deze ‘crisis of care’ die zich in Zuid-Europese landen al volledig aan het voltrekken is, wat zich uit in een dalend kindertal per huishouden. In Scandinavië is dit probleem van oudsher anders opgelost. Al heel vroeg kozen de Zweden ervoor om reproductieve arbeid grotendeels te collectiviseren zodat ook vrouwen zich voltijds met de productieve arbeid konden bezighouden. En juist doordat de staat verantwoordelijkheid nam voor de reproductie is de kwaliteit ervan veel beter dan in Nederland. Het is veel meer dan duurbetaalde tijdelijke ontlasting van moeders. Vandaar dat het kind daar zo centraal staat en dat de kosten van kinderopvang of ouderschapsverlof nihil zijn. Het idee daarachter is dat het gemakkelijker wordt voor beide ouders om voltijds te werken. De opvang is door de week daarom vooral in handen van professionals. Kinderen zijn minder vaak in het openbare leven te vinden, behalve via georganiseerde tripjes. Het Nederlandse systeem zal moeten veranderen, want zoals het nu gaat zal de crisis steeds heviger worden met gevolgen voor de leeftijd dat vrouwen kinderen krijgen en het aantal kinderen per gezin. Dat het huidige kabinet besloten heeft om het vaderschapsverlof te verlengen is wellicht een late, eerste reactie op de problemen die zich voordoen in de samenleving. Maar moeten we in Nederland nu ook toe naar het Scandinavische model? Er valt zeker veel te zeggen voor de manier waarop ze het daar geregeld hebben en het is zeer begrijpelijk dat Jennifer Petterson - gezien de huidige crisis hier - graag terug wil naar haar geboorteland. Aan de andere kant moeten we misschien verder kijken dan de dichotomie van Zweden versus Nederland. Want beide systemen hebben wel wat gemeen: het zijn allebei (oorspronkelijk) antwoorden op de vraag hoe we de productieve arbeid zoveel mogelijk kunnen maximaliseren. Wat nu als we de productieve arbeid zélf kunnen terugbrengen? Ik denk dan aan het gesprek over robotisering dat steeds vaker gevoerd wordt, maar bijvoorbeeld ook aan de mogelijkheid om de noodzaak tot groei los te laten uit ons economische denken. Vooral dat laatste is, gezien andere overwegingen (denk aan klimaat) geen gek idee: we moeten uiteindelijk minder groeien, minder consumeren. Wat als we daarvoor meer ‘reproductieve’ tijd, voor vrouwen én mannen, terugkrijgen? Een en ander zou gerealiseerd kunnen worden via het verkorten van de werkweek of het invoeren van een basisinkomen. Wellicht is er dan wel een samenleving denkbaar waar kinderen overdag fijn in hun eigen straat kunnen spelen terwijl hun ouders (m/v/ x) tijd en aandacht voor hen hebben. DYLAN VAN RIJSBERGEN LOVER, 9 februari 2018 beeld Pixabaycom

blog daddycation

Waar vertoeven onze kinderen van 9 tot 5?

Zopas publiceerde VPRO de laatste aflevering van de podcast 'Opgejaagd'. Deze podcast van 9 afleveringen over het school- en kinderopvangsysteem in Nederland is hartverwarmend en -verscheurend tegelijk.

De manier waarop Jennifer Pettersson het systeem in vraag durft te stellen, vanuit haar getormenteerdheid tussen hoe het er in de praktijk aan toe gaat in Nederland en wat haar moederinstinct en haar Zweedse roots haar ingeven​,​ is ronduit prachtig. Het deed haar grijpen naar de pen en heeft uiteindelijk geleid tot deze mooie podcast​ waarin ze als een echte onderzoeksjournaliste het Nederlandse en Zweedse school- en kinderopvangsysteem naast elkaar legt​ en zich verdiept in de onbekende wereld waarin Nederlandse kinderen vertoeven van 9u tot 5u. Ook de echtheid en kwetsbaarheid in de gesprekken tussen haar en haar man zijn​ zo​ mooi.

De rode pil of de blauwe?​

Als ik nieuwe kennis opdoe waarvan ik niet meteen weet hoe ik er mee om moet, dan ​denk ik vaak ​aan de pil-scène uit de film ‘The Matrix’. De rode pil staat voor kennis, vrijheid en de bikkelharde waarheid (de realiteit). De blauwe pil staat voor veiligheid, gemakzucht en gelukzalige onwetendheid (de illusie). Vaak denk ik dan. Ignorance is bliss (onwetenheid is gelukzaligheid). Soms wou ik gewoon dat ik een hoop dingen niet wist. Ik zou veel gelukkiger en zorgelozer door het leven gaan. Maar je kunt iets niet gewoon ‘ont’-weten. En anderzijds ben ik​ ook​ juist heel blij en dankbaar met de kennis die ik opdoe omdat het een kado is en een uitnodiging om er iets mee te doen, om er mee aan de slag te gaan. Als ik echter niets doe met die extra kennis, is het gewoon pure balast. Een inzicht waar je achter staat maar niet naar kan leven of handelen, is gewoon extra druk op je schouders​, en nóg een reden erbij om jezelf op je kop te geven. De paradox van kennis. En zo ervaar ik ook deze podcast. Het is heel confronterend om te horen hoe het er aan toe gaat in de scholen ​en opvang ​waar we onze kinderen​ 5 dagen per week​ naartoe sturen. Willen we dit ​wel ​weten? Ja en nee. Ja, want onze kinderen zijn hét belangrijkste wat er is. Ze zijn ons alles en onze toekomst. ​Maar ook neen, want het zou​ wel eens heel ongemakkelijk kunnen zijn en​ ons zodanig uit evenwicht kunnen brengen dat het leven zoals we het gewend zijn begint te wankelen op zijn fundamenten. En dat is exact waar mijn vrouw en ik mee te maken hebben.

​Nederland is België toch niet

Maar het gaat hier toch over Nederland? Ja, alleen vrees ik dat het in België niet veel beter is. ​Ook in België ligt de focus op ‘onze kinderen ​zo goed en snel mogelijk ​in het systeem laten passen​’​ ​en ondertussen verliezen we hét belangrijkste, het welzijn van onze kinderen, uit het oog. De​ vele​ labels die kinderen opgeplakt krijgen ​en de toenemende demotivatie bij kinderen ​getuigen daarvan. Scholen en leerkrachten geven dag in dag uit het beste van zichzelf voor onze kinderen. Dat is bewonderenswaardig en daarvoor verdienen ze ons eindeloze respect! Maar met klassen van 24 tot 30 kinderen ​kun​ je​ als leerkracht​ onmogelijk de kwaliteit bieden die je ​zou ​wil​len bieden​ en ​elk kind de aandacht geven die ​het nodig heeft. Je moet een supermens zijn om die klus te klaren. ​Er is heel wat in beweging op vlak van onderwijs en er zijn ongetwijfeld scholen die hier wel in slagen. Wat mij vooral zorgen baart is dat het welzijn van het kind en de manier van communiceren met onze kinderen niet met stip bovenaan staan in de visie, missie en het reglement van ‘elke’ school. Dat zou prioriteit nummer 1 moeten zijn. Kinderen zijn van nature zeer nieuwsgierig en leergierig. Als ze zich goed in hun vel voelen ​gaan ze leren vanuit nieuwsgierigheid en omdat ze zelf ‘willen’ bijleren. In de doorsnee school wordt die

​Hoe is het ooit zover kunnen komen?

Van bij het begin voelde het niet goed om onze dochter naar een crèche te brengen. Dat ze een huilbaby was zal daar zeker iets mee te maken gehad hebben. Maar het idee alleen al dat ze​ op zo ‘n jonge leeftijd​ 9u ​per dag in een crèche zou zitten weg van haar mama en papa, zodat ​die geld kunnen gaan verdienen om ‘het leven’ en de zorgen voor dat kind te betalen, strookte helemaal niet in ons hoofd. Hoe is het ooit zover kunnen komen?? Mensen gaan kei hard werken om de lening op hun ‘eigen’ huis en hun ‘eigen’ wagen ​te betalen. Daardoor, en door een systeem dat thuisblijven bij de kinderen niet voldoende ondersteunt, worden kinderen ons inziens veel te vroeg gedropt in een crèche om da​​t hele systeem te doen laten draaien en gaan de ouders ​dan ook nog eens werken om die opvang voor hun kind te ​kunnen ​betalen. Dit is het nieuwe normaal geworden. Bij veel mensen voelt dit diep van binnen niet OK. Ze weten diep van binnen dat het ergens niet klopt, maar omdat er niet veel alternatieven mogelijk, zichtbaar of haalbaar zijn gaan we mee in de mallemolen en sussen we onszelf met de gedachte dat het zo hoort te zijn. Ik en vooral mijn vrouw hebben vele uren gespendeerd ​met onze dochter tijdens de ‘drop off’-fase​,​ zoals wij dat noem(d)en. Het moment waarop we onze dochter moesten achterlaten in de crèche of op school. We ​deden dat om de overgang niet te abrupt te laten verlopen en ​gaven haar zo de tijd om zelf los te koppelen. Thank god voor de glijdende uren! Dit vraagt tijd, maar het werkte. Het was een manier om haar niet huilend achter te hoeven laten in de crèche en op school. ​​Waarom deden we dat?

​​Het is daar veel te druk en saai

Wel, onze dochter gaat niet graag naar school. “Het is daar veel te druk en saai!” horen we uit de mond van een kind van 3,5?! Dankzij de tijd die we ‘s ochtends namen om afscheid te nemen hadden we een evenwicht gevonden, tot ze op een dag een minder leuke ervaring had op school door een stom voorval. Kan gebeuren. Maar voor haar was dit een trauma waardoor naar school gaan niet meer veilig voelde. Sindsdien ​is naar school gaan een ​lijdensweg geworden. En dat klopte niet voor ons. Ik ben nogal geneigd om mee te draaien in het systeem uit schrik om vreemd bekeken te worden. Daarom was ik geneigd om haar tegen mijn vadergevoel in te doen laten passen in dat systeem en door de bittere pil te bijten, zijnde: haar huilend en schreeuwend totaal overstuur en in paniek van me af laten trekken door een juf (ze klampte zich dan​ aan me​ vast als een aapje). Maar dan kwam er een oerkracht in me naar boven die zei “Neen, niet op die manier” en ik nam haar mee terug naar huis. Zo nam mijn vrouw haar de laatste ​tijd wel vaker mee naar huis en uiteindelijk is onze dochter de laatste weken van het schooljaar niet meer naar school geweest. En dan begint het hele systeem dat we gewend zijn te wankelen, want​ papa en mama horen toch​ te gaan werken om de rekeningen te kunnen betalen​?​​

T​egenwind en hobbels​

​Op het einde van aflevering 5 van de podcast heeft interviewster Jennifer een gesprek met haar Zweedse vader van bijna 80, die trots is dat zij haar dochtertje van 6 jaar thuis gehouden heeft van school omdat ze niet meer graag naar school gaat. Het enige wat hem bezighoudt is hoe zijn kleindochtertje gered kan worden. “Je moet je dochter kost wat kost redden”, zegt hij. Dat een man van twee generaties ouder zo reageert op het thuishouden van een kind dat niet naar school wil, kunnen ​we ons hier in België moeilijk voorstellen. Dat is meteen ook de reden waarom ​mijn vrouw en ik er met quasi niemand over gepraat hebben. ​Kritiek en goedbedoeld​e​ advies​​ konden we​​ missen als kiespijn​, w​ant we voelden ons al onzeker genoeg in deze situatie. En we hadden al een hele kluif aan onze eigen innerlijke criticus: “Ligt het aan ons? Beelden we ons dit gewoon in? Zijn we dan zo abnormaal? Liggen onze verwachtingen misschien te hoog of zijn we overbezorgd?” ​

Opkomen voor onze kinderen

Ik kan elke ouder de​ ​podcast ​“Opgejaagd” ​aanraden. Hij stemt tot nadenken over de systemen waar we onze kinderen aan overleveren. Wij als ouders kunnen het verschil maken door op te komen voor onze kinderen​ en mee invulling te geven aan de plekken waar onze kinderen zoveel dagen van hun leven slijten. En dat is hoog nodig want er is een groot gebrek aan individuele aandacht voor onze kinderen. Er wordt vaak gepraat ‘over’ het kind, alsof het kind zelf niet kan aangeven wat het nodig heeft. Daardoor krijgt een kind al van​ jongs af aan het gevoel dat zijn gevoel​ens​, zijn behoeften en zijn mening er niet toe doen. ​Hierdoor ​koppelt het geleidelijk aan los van zichzelf en ​gaat het ​meer en meer (on)gewenst gedrag ​​stellen ten koste van de eigen noden. En van die​​ kinderen verwachten w​ij​ vervolgens dat ze zo snel mogelijk zelfstandig worden en opkomen voor ​zichzelf en ​hun​ eigen​ mening​..​​​. De mening waarvan we hen van kinds af aan hebben ​’​leren​’​ vervreemden en afstand nemen. ​Ziet u de patstelling? NIKI VANHAMEL blog daddycation.be, 16 juli 2018

Pedagogiek in praktijk

‘Een sluimerend gevoel dat het niet goed zit, waaraan jij eindelijk woorden hebt gegeven’

Documentairemaker Jennifer Pettersson ontpopte zich als onderzoeksjournalist op zoek naar het antwoord op de vraag ‘Terug naar Zweden of toch in Nederland blijven?’ Zij legde haar zoektocht naar systeemfouten in de opvang en het onderwijs vast in de veelbeluisterde podcast Opgejaagd. Bas Levering sprak met haar over de staat van opvang en onderwijs van het jonge Nederlandse kind.

Opgejaagd heeft heel wat losgemaakt. Ik krijg heel veel reacties, soms wel tien brieven per dag. Mensen herkennen zich er zo in. Het zijn vooral moeders die me schrijven. Zij maken zich zorgen over hun kinderen in het onderwijs. Net las ik nog een brief van een moeder die schreef dat haar dochtertje leeft voor de beeldende vorming, terwijl ze dat maar eens in de twee weken heeft. Dat is toch nog meer dan op andere scholen, dus ze maakt zich blij met de gedachte dat het elders erger is. Ouders zijn ongelukkig over hoe het gaat, maar ze durven zich nauwelijks uit te spreken. Het lijkt erop dat we met de serie een taboe hebben doorbroken. Mensen zijn bang om zeurouders te zijn. Gisteravond kreeg ik nog een sms van een moeder die er helemaal doorheen zat. Het gaat zo slecht op school met haar zoon. Ze zegt dat ze aan zichzelf begint te twijfelen, omdat de andere ouders geen problemen zien. Ze vraagt zich af of er iets mis is met haar of met haar zoon. Ik kom echt veel ouders tegen die zich niet durven te beklagen. Maar de dominante klacht onder leraren is toch juist dat ze veel last hebben van klagende ouders? Er lijken twee groepen te bestaan. In bijna elke brief lees ik: ‘Dit is wat ik jaren heb gevoeld: een sluimerend gevoel dat het niet goed zit, waaraan jij eindelijk woorden hebt gegeven.’ Maar misschien gaat het in dat geval om de hoogopgeleide moeder die niet zo snel op hoge poten op de school afstapt. Ik weet het niet. Ik hoor ook mensen zeggen dat alle problemen terug te voeren zijn op de zeurouders. Ik kreeg dit weekend ook een brief van hoofdinspecteur Arnold Jonk, waarin hij op zijn uitspraken terugkomt in mijn interview met hem dat het allemaal wel meevalt. Nu geeft hij toe toch een aantal dingen te herkennen. Hij noemt het Nederlandse onderwijs zelfs armoedig. Hij wijst naar de leerkrachten die dingen staan te doen waar zij niet achter staan, maar hij houdt staande dat als het om de prestatiedruk gaat, het met de ouders te maken heeft. Je moet je natuurlijk ook afvragen of er geen sprake is van sentimentalisering. Natuurlijk breekt het ouderhart als je ziet wat er met kinderen gebeurt en als je je realiseert in wat voor regime ze terechtkomen, maar het blijft staan dat kinderen ook in de geregelde samenleving moeten ingroeien. In Zweden zie ik echter dat daar gewoon gebeurt wat de experts mij vertellen dat er moet gebeuren. Daar hebben kinderen op zesjarige leeftijd een soort brugjaar waarin ze een werkhouding wordt aangeleerd. Dat gebeurt daar gewoon twee à tweeënhalf jaar later dan in Nederland. Hoe we naar kinderen kijken, is volgens mij heel cultureel bepaald. Hier geldt dat een school niet leuk hoeft te zijn. De houding is: ze overleven het wel. Het bijzondere is dat wij ons in Nederland graag laten voorstaan op onze eeuwenoude kindgerichte cultuur, die voldoende tegenwicht zou bieden aan de prestatiegerichtheid. In ieder geval zouden door de mogelijkheden die de vrijheid van onderwijs biedt, altijd alternatieven beschikbaar zijn. Het onthutsende van de zoektocht die jullie in de laatste aflevering ondernemen, is dat die wat dat betreft eigenlijk niets oplevert. Ik had ook het verhaal gehoord dat Nederland een land is waar duizend bloemen kunnen bloeien. Dat was ook precies wat de inspecteur zei: ‘Je kunt in Nederland alles vinden wat je wilt.’ Wij zochten eigenlijk iets heel eenvoudigs. Kleinere klassen (meer individuele aandacht) en minder prestatiedruk – zoals we het in Zweden aantroffen dus eigenlijk – maar het is hier echt niet te vinden. Alleen op die school in Brabant, de Misha de Vriesschool, maar daar betaal je 300 euro per maand. In de meeste gevallen krijgen je kinderen er wel een heel rare geloofsovertuiging bij. We kwamen ook regelmatig bij vrije scholen uit, terwijl we dat helemaal niet wilden. De Kindercampus in Hilversum vond ik ook wel een mooie school: ervaringsgericht onderwijs met klassen van onder de 25, maar daar had je dan weer te maken met een groot aantal kinderen met achterstanden en dan is 25 weer aan de hoge kant. Daar ontbrak het overigens ook weer aan aandacht voor de creatieve vakken. Het sterke van Opgejaagd is natuurlijk dat het hele verhaal is ingebed in jullie persoonlijke zoektocht. Toch zit daar een vreemd kantje aan. Voor de luisteraar levert die zoektocht heel veel informatie op, maar dergelijke ingrijpende besluiten in een mensenleven, als naar Zweden emigreren of niet, zijn geen uitkomst van een optelsom van overwegingen. Zo werkt dat niet. Dat klopt. Ik heb ook gemerkt dat elke keuze die je probeert te maken voor- en nadelen heeft. In Zweden is er wellicht weer te weinig prestatiegerichtheid. Maar als ik het eerder had geweten, had ik er wel voor kunnen zorgen dat mijn kinderen tot een bepaalde leeftijd in Zweden hadden kunnen doorbrengen. Ik ben ervan overtuigd dat het voor jonge kinderen in Zweden gewoon beter geregeld is. Voor kinderen van 0 tot 4 jaar gaat er in Nederland uit de algemene middelen 920 euro per kind per jaar en in Zweden 7.100 euro. Dat is bijna acht keer zoveel. Het lijkt erop dat kinderen daar meer waard zijn. Dat gevoel kun je onmogelijk wegnemen. Hier moeten kinderen een beetje meehobbelen. In die zin is er ook wel weer iets te zeggen voor de Nederlandse opvoeding. Doordat de opvang vrij slecht geregeld is, met weinig hoogopgeleide leidsters, met beperkte ruimte en aandacht, voelen ouders zich meer gedwongen om thuis te blijven. Dat is misschien wel veel fijner voor een kind, ook al gaat het dan mee naar de HEMA en Albert Heijn. In Zweden wordt er echt een aparte kinderwereld gecreëerd. Voor zover ik me kan herinneren ben ik als kind nooit met mijn ouders in een winkel geweest, want ik zat op de crèche. Daar was natuurlijk veel te doen en er was heel veel ruimte, maar er is beslist een spanningsveld. Als je het te goed regelt, dumpen ouders hun kinderen bij de professionele opvang. Een ander nadeel vind ik toch ook dat de dagen waarop jonge kinderen zich onder professioneel toezicht bevinden wel erg lang zijn. Ik heb nu juist gezien dat de crèchekinderen in Zweden heel vroeg opgehaald worden. Tussen drie en vier uur ’s middags is de norm en als je als ouder later komt, word je scheef aangekeken. Het is op het werk ook geaccepteerd dat je eerder weg moet om je kind op te halen. Mijn ervaring is juist dat de crèchedagen hier langer duren. Ik ken ouders die hun kinderen pas om een uur of zes, half zeven ophalen. Ik was om kwart over vijf altijd de eerste. Met een slecht geweten omdat ik het zelf zo laat vond. Je bent naar Zweden gegaan om poolshoogte te nemen. Je doet er verslag van in aflevering 7 ‘Het Walhalla’. Dat is natuurlijk een titel met een knipoog, want niet alles is er goed geregeld. De schoolresultaten zijn slecht, met een dieptepunt in 2012. De deskundigen die ik gesproken heb, leggen de oorzaak bij de privatisering van begin jaren negentig. De vouchers van meer dan 10.000 euro per kind hebben een wildgroei van zogenaamde friskoler (vrij-scholen) opgeleverd, die beduidend lager scoren dan het gemeentelijke onderwijs. Ze hebben meer leerlingen per klas en men bezuinigt op personeel. Daarom worden de eisen nu opgeschroefd. Er is zelfs een roep om ouderwets klassikaal onderwijs en stampen. Wat ik ook heel bijzonder aan de serie vind, is dat alle geïnterviewden toestemming gegeven hebben om het uit te zenden. Er komt nogal wat voorbij. Juf Linda bijvoorbeeld, gaat wel erg hard tegen de kinderen tekeer. Ze benadrukt zelf dat het volgens haar niet anders kan, maar toch. Er zijn natuurlijk mensen die achteraf minder gelukkig waren met hun bijdrage. Iemand uit de kinderopvang schrok toen ze de hele aflevering hoorde, omdat die nogal negatief was voor de kinderopvang, maar ze kon niets aanwijzen wat feitelijk onjuist was. Toen heb ik gezegd dat ik de toestemming al gekregen had. Zij hadden mij nota bene zelf uitgenodigd en ik had gevraagd of ik het gesprek mocht opnemen. In een enkel geval heb ik wel dat soort discussies gehad, maar in het algemeen zijn mensen juist heel blij met hun bijdrage. In een enkel geval heb ik op verzoek achteraf nog een minuutje aan het interview toegevoegd. De houding van de ‘School of Understanding’ vond ik weer heel sportief. Daar hadden we de afspraak dat ze het eerst mochten zien en dat hun filosofie tot zijn recht moest komen. Mijn oordeel was eigenlijk vrij negatief, maar ze zijn wel akkoord gegaan. Jullie wensenlijstje voor de school is eigenlijk heel bescheiden. Toen ze vier was, moest mijn dochter de datum en het jaar leren. Ik zat erbij in de kring en er was maar één ouder kind dat er iets van snapte. Onder alle andere kinderen zorgden de vragen ‘Wat is het voor dag vandaag?’ ‘Wat is de datum?’ voor een enorme onrust. Zij moesten namelijk bezig zijn met dingen waar ze helemaal geen interesse voor hadden. Ik heb aan de juf gevraagd waarom dat moest, want het was volkomen duidelijk dat het het ene oor inging en het andere uit. Het leek mij verspilling van tijd. Maar de juf zei: ‘Ik moet de kinderen tijdsbesef geven. Dat staat in het plan.’ Het gaat eigenlijk om drie dingen. Er is gebrek aan aandacht, de druk is te groot – ze moeten dingen leren waar ze nog niet aan toe zijn en waarin ze niet geïnteresseerd zijn – en er is geen ruimte voor creatieve vakken. Bij de kleuters is daar nog wel enige aandacht voor, maar als ze zes zijn is dat echt voorbij. Je hebt ook een hele aflevering aan diagnosedruk gewijd. Ja, dat was wel heel bijzonder. Kinder- en jeugdpsychiater Sybrenne Le Mair, moeder van een kind in de klas van mijn dochter, legde uit dat ze zich een pillenboer voelde. Daar kwam het in haar dagelijks werk op neer, maar daarvoor had ze dat vak niet gekozen. Ze is uiteindelijk ook gestopt en de volwassenenpsychiatrie ingegaan. Professor Floortje Schepers, hoofd van de afdeling Psychiatrie van het UMC, maakt in die aflevering duidelijk dat de grote vergissing die mensen maken is dat ze denken dat er bij kinderen die een diagnose krijgen opgeplakt, sprake is van een afwijking in het brein. Het kan natuurlijk ook het geval zijn dat een kind niet stil kan zitten of slecht scoort op school omdat het niet klikt met de leerkracht, of omdat er thuis een scheiding zit aan te komen. De oplossing wordt alleen maar bij het kind gezocht, terwijl natuurlijk naar het complexe geheel gekeken moet worden. Ze maakt ook duidelijk dat zodra er een diagnose is gesteld, het kind zich naar die diagnose gaat gedragen. De omgeving gaat natuurlijk anders met zo’n kind om. De verwachtingen worden bijgesteld. Er is ook een leerkracht die zegt dat ze pas weet wat ze met een kind moet doen als er een diagnose is. In het geval van de autist zegt de handleiding dat je geen grappen moet maken. Het is de wereld op zijn kop. De leerkrachten veranderen in amateurpsychiaters die de ouders aanzetten tot pillengebruik. Het televisieprogramma De Monitorheeft laten zien dat er scholen zijn die Ritalingebruik bij drukke kinderen als voorwaarde stellen, op straffe van verwijdering. Wat komt er terecht van het uitgangspunt dat de kinderen individueel benaderd moeten worden? Een leerkracht in Dronten legde me uit waarom dat helemaal niet lukt. Ze heeft een klas vol kinderen met zwaardere en lichtere diagnoses. Kinderen die ooit in het speciaal onderwijs terechtkwamen, zitten in het kader van de Wet passend onderwijs in haar gewone basisschoolklas. Ze vertelde me dat ze er niet klaar voor was en dat ze er bijna aan onderdoor is gegaan. Wat nog de meeste indruk op mij maakte, was haar verhaal over het groepje bange kinderen achter in de klas. Die hadden zich teruggetrokken omdat er voortdurend van alles en nog wat door de klas vloog. Ze kwam er aan het eind van het jaar achter dat er kinderen waren die ze het hele jaar eigenlijk niet gezien had. Het is in de podcast duidelijk dat ik de leerkrachten niets kwalijk neem. Die zijn echt slachtoffer van het systeem. Heb je nog geprobeerd om bij de leerkrachten enig revolutionair potentieel aan te boren? Waarom ze niet de barricaden opgaan? Ze gaan nu de barricaden op voor hun eigenbelang, dat natuurlijk wel met het belang van de kinderen verbonden is. Ik denk dat ze gewoon te veel aan hun hoofd en op hun bord hebben om dat ook nog te doen. Maar ik krijg ook veel brieven van ex-leerkrachten, die eruit zijn gestapt omdat ze er niet meer aan mee wilden doen. Daarnaast krijg ik brieven van leerkrachten die schrijven: ‘Ik zie wel hoeveel kinderen elke dag tekort worden gedaan, maar ik blijf, want dan kan ik in ieder geval een paar kinderen helpen.’ De leerkrachten zitten er veel dichter op en ze zien ook veel meer dan de ouders. Ik heb het idee dat de ouders veel te weinig zien en niet half weten wat er allemaal gebeurt. Er zijn er natuurlijk bij die gewoon niet geïnteresseerd zijn, maar er zijn er ook heel veel die echt betrokken zijn. Die komen in Opgejaagduitgebreid aan het woord. ‘Opgejaagd? De Zweedse vrouw kan het wel allemaal tegelijk’, was de titel van het ingezonden stuk van Jennifer Pettersson dat op 18 maart 2016 in NRC Handelsblad werd geplaatst. Haar stelling dat het in Nederland in kinderopvang en onderwijs allemaal bij lange na niet zo goed geregeld is als men beweert, roept heel veel instemmende reacties op. De bijval leidt tot het plan voor een radioserie waarin het journalistieke onderzoek verweven is met het verhaal van een wel heel lastig persoonlijk dilemma. Is het voor de kinderen niet veel beter om terug te gaan naar Zweden, waar zorg en onderwijs zoveel beter geregeld zijn? Of heeft ze het beeld van haar vaderland na twintig jaar in Nederland te veel geromantiseerd? Vanaf 4 februari 2018 waren de eerste afleveringen van de serie te horen bij Radio Doc. De podcast toont hoe een ‘gewone’ Nederlandse schooldag verloopt. Er is aandacht voor het vroege toetsen. Er is aandacht voor de vraag waarom kinderen al zo vroeg gescreend worden op ADHD, dyslexie of autisme. Elke aflevering van de serie behandelt een ander thema. Leerkrachten, ouders, scholen, deskundigen en ook de kinderen zelf komen uitgebreid aan het woord. Ook gaat Jennifer naar Zweden om na te gaan of dat echt het Walhalla is. De podcast met alle negen afleveringen is te vinden op vpro.nl/opgejaagd. Het is verplichte kost voor docenten en studenten van onderwijsopleidingen. Samen met een groep ouders uit Amsterdam heeft Jennifer Pettersson de actiegroep Ouders voor Goed Onderwijs opgericht. BAS LEVERING PIP 7, september 2018 beeld Suzanne Blanchard

Met Groenteman in de kast

Jennifer Pettersson en Jair Stein over hun podcast Opgejaagd

Vraag je je ook wel eens af of je kind in Nederland nou het best mogelijke onderwijs krijgt?

De van oorsprong Zweedse Jennifer Pettersson besloot het tot op de bodem uit te zoeken, samen met haar man en een recorder. In de aangrijpende, soms deprimerende, maar vooral boeiende podcast Opgejaagd leggen zij het schoolsysteem bloot én hun eigen relatie. En in deze aflevering van Met Groenteman in de kast zijn ze bij Gijs om daarover te praten. Luister het interview podcastluisteren.nl —- In Met Groenteman in de kast gaat Gijs Groenteman iedere week in gesprek met iemand die hem op de een of andere manier heeft verwonderd of is opgevallen. Opgenomen in de illustere archiefkast op de redactie van de Volkskrant.

Nieuwsuur: artikel & interview

Deze moeder gaat met een podcast op de bres voor beter onderwijs

Dit schooljaar werd getekend door stakingen. Het verwachte lerarentekort zette de leerkrachten aan tot protestacties. Maar ze waren niet de enigen; ook ouders zetten zich in voor beter onderwijs voor hun kinderen. Ouders zoals Jennifer Pettersson. De van oorsprong Zweedse radiomaker, kon zich niet meer op haar werk focussen toen haar kinderen begonnen aan de basisschool. “Ik zat met buikpijn op mijn werk, ik maakte mij zo’n zorgen om mijn kinderen.” Drukke klassen, veel toetsen en lang stilzitten, dat is waar de schooldagen van jonge kinderen uit bestaan. Pettersson was het Zweedse onderwijs gewend, waar kinderen veel ruimte hebben, mogen spelen en waar meer en hoger opgeleide leerkrachten voor de klas staan. “Sommigen vinden het Zweedse onderwijs luxe, terwijl eigenlijk het Nederlandse onderwijs armoedig is.” En daar gaat het over in haar podcast Opgejaagd; de kwaliteit van het onderwijs. Pettersson interviewt andere ouders, leerkrachten, experts en draait ze dagen mee in klaslokalen. “Ouders weten niet wat zich afspeelt in de klas. Zodra ze naar hun werk vertrekken, verandert vaak de sfeer.”

Populaire podcast

Zodra de ouders weg zijn en de juf er alleen voor staat, is het chaos. Dat laat ze ook horen in een van haar afleveringen. Eerst is de juf lief en maakt ze grapjes met de ouders. Als de ouders weg zijn, begint ze meteen te schreeuwen. In plaats van dat de juf bezig is met de kinderen, is ze alleen nog bezig met orde houden. De podcast is erg populair en trekt duizenden luisteraars. Pettersson verwachtte dat ze gezien zou worden als een zeurende ouder, of een buitenstaander die het Nederlandse onderwijs gewoon niet heeft begrepen. Het tegendeel was waar. “Ik ontving honderden brieven van andere ouders, maar ook leerkrachten die zich eindelijk serieus genomen voelden.”

Onvrede over het onderwijs

“Ik herkende zoveel elementen uit Opgejaagd,” vertelt ouder Jennifer van den Broeke. Zij maakte zich al langer zorgen om het onderwijs van haar kinderen, maar had altijd het gevoel dat zij de enige was. “Rondom de laatste lerarenstakingen hebben wij ouders ons verenigd.” Honderden ouders sloten zich aan bij Ouders voor Goed Onderwijs. Het mee-staken alleen en de solidariteit naar de docenten vonden ze niet genoeg. Daarom stelden zij een manifest op met een eisenpakket. Hierin staat ook dat er onvoldoende aandacht is voor individuele kinderen. Dat komt door de grote klassen en het eenzijdige onderwijs, bedoeld om kinderen zo snel mogelijk klaar te stomen voor het volwassen leven. De prestatiedruk is hoog: kinderen moeten soms tientallen toetsen per jaar maken, terwijl ze liever zouden spelen. Niet alleen ouders steunen het manifest, ook leerkrachten staan erachter. “Er is zo’n nadruk komen te liggen op het leren van taal, rekenen en spelling, terwijl jonge kinderen zo veel meer verdienen. Juist door creativiteit en spelen leren ze”, zegt directrice Rienkje van der Eijnden. Ook zij dacht mee met het manifest en kan zich vinden in de zorgen van de ouders. “Op onze basisschool staat spelend leren centraal. Kinderen moeten leren, maar ook spelen. Toch merk je dat de regering, de inspectie en ook de ouders graag cijfers willen zien. Hierdoor gaan we voorbij aan wat echt belangrijk is: de ontwikkeling van kinderen.”

Verhuizen of niet?

Jennifer Pettersson overweegt intussen serieus om naar Zweden te emigreren. Zelfs haar man, Jair Stein, die in de podcast vaak Petterssons zorgen relativeert, is om. “In de laatste aflevering gaan we samen in Zweden kijken en zie ik zelf ook hoe het daar beter is.” Of ze uiteindelijk ook echt gaan verhuizen, is te horen in de laatste aflevering. MOIRA VEENHOF redacteur Nieuwsuur, NOS.nl, 1 juli 2018 nos.nl/nieuwsuur

recensie

Nederlandse opvoedpraktijk vanuit een Zweedse blik

Het is verleidelijk de maakster van deze podcast af te schilderen als zeurouder. Het type dat leeft in de veronderstelling dat ze twee vazen van Chinees porselein heeft gebaard die met de grootste zorg en aandacht door de kindertijd moeten worden geloodst. Een overvragende plaaggeest die de al overvraagde kleuterjuf net over het randje van een burn-out duwt.

Maar dat doet geen recht aan de kwetsbare en onderzoekende houding die documentairemaker Jennifer Pettersson aanneemt in Opgejaagd, een 8-delige podcast over het Nederlandse systeem van kinderopvang en basisscholen. Pettersson gunt ons haar outsiderblik. Als geboren Zweedse die al bijna twintig jaar in Nederland woont, overigens naar tevredenheid op veel vlakken, verbaast zij zich over wat wij doodnormaal vinden: grote groepen op de kinderopvang, prestatiedruk in de laagste klassen van de basisschool en boven alles: haast. Haast om na de bevalling weer snel aan het werk te gaan, haast als we het nageslacht ‘s ochtends bij de kinderopvang droppen, haast om basisschoolleerlingen zo snel mogelijk om te vormen tot stilzittende wezens die kunnen lezen en rekenen. De maakster onderzoekt ‘de onbekende wereld waarin onze kinderen van negen tot vijf doorbrengen’. Verrek, denk je bij de tweede aflevering, ik weet inderdaad nauwelijks wat mijn peuter doet in de uren dat ik deadlines probeer te halen in een grijze kantoorkolos.

BEGIN VAN HAAR ZOEKTOCHT

In 2016 publiceerde Pettersson een opinieartikel in NRC naar aanleiding van het SCP-rapport Lekker vrij!?. Nederlandse moeders zouden zich opgejaagd voelen omdat ze hun vrije tijd meer dan vaders in dienst stellen van zorg voor de kinderen. Daardoor werken ze vaak in deeltijd, terwijl kinderopvang en scholing prima geregeld zijn in Nederland, aldus het rapport. Dat laatste, stelde Pettersson, is niet waar. Als we het net zo zouden aanpakken als in Zweden, waar kinderen tot hun 7de op een voorschool zitten in kleine klasjes met wel drie juffen en veel aandacht voor spel en natuur, dan zouden Nederlandse vrouwen óók met een gerust hart fulltime de arbeidsmarkt bestormen. Dat opiniestuk, en de vele reacties erop, was het begin van haar zoektocht. Het Nederlandse systeem zit Pettersson zo dwars dat ze eigenlijk naar Zweden wil verhuizen, maar daar heeft haar man, VPRO-radiomaker Jair Stein, weinig zin in. Prettig is dat wanneer Pettersson te veel op de Astrid Lindgrentour gaat, hij de relativerende gedachten van de Nederlandse luisteraar vertolkt. Stein vindt de strenge aanpak van een kleuterjuf juist goed en juicht toe dat zijn dochter leert dat ze niet het middelpunt van het universum is. De eerste afleveringen - er staan er inmiddels vijf online - zijn levendiger dan aflevering 4 en 5. Die zijn informatiever en daarmee iets droger, maar ook verdiepender. Precies wat een podcast voor heeft op de snelle, oppervlakkige debatjes die je op de radio hoort. In aflevering 7 reist Pettersson naar Zweden om erachter te komen of ze haar geboorteland niet romantiseert. Daar ben je als geënthousiasmeerde luisteraar inmiddels ook benieuwd naar. Opgejaagd (****) VPRO, gemaakt door Jennifer Pettersson. LOES REIJMER de Volkskrant, 17 april 2018 illustratie Tim Enthoven

het parool

‘Wees een lastige ouder, niemand anders komt op voor je kind’

Met enige hulp van De Luizenmoeder is de zeurouder een lastig stereotype geworden, een product van de prestatiemaatschappij. Maar in een schoolsysteem onder druk is de criticus ook hard nodig.

Je zult maar een lastige ouder zijn. Zoals die vaders en moeders in De Luizenmoeder, die de klas niet uit willen als de les begint, die zeuren dat hun kind niet de juiste aandacht krijgt en niet een sterretje maar een maantje zou moeten zijn. In deze prestatiemaatschappij komt ‘de zeurouder’ maar moeilijk van dat negatieve label af: ze komen op hoge poten de les in stampen, zijn ontevreden over elke beoordeling, schuiven met geldenvelopjes voor een hoger advies. Enquête Met nieuwsprogramma EénVandaag kwam vakbond CNV Onderwijs deze week nog met een enquête: driekwart van de leraren wordt door ouders onder druk gezet om hun kind een zo hoog mogelijk schooladvies te geven. Ruim één op de drie leraren ervaart ook op andere momenten druk van ouders. Goed, ze drammen, maar daarmee is niet alles gezegd over deze ouders, vindt Jennifer Pettersson, moeder van twee kinderen op een basisschool in Oost. De radiomaker heeft de VPRO-podcast Opgejaagd, waarin ze aan de hand van haar eigen frustraties over het Nederlandse onderwijs uitzoekt hoe basisscholen en kinderopvang er voor staan. Het resultaat is een beeld van Nederlandse scholen in mineur. “We moeten mondiger worden. Het kan zijn dat ik alleen de negatieve verhalen hoor, omdat ik iets aankaart waar anderen ook mee zitten, maar ik schrik echt van wat mensen meemaken.” Ze schrok van de overvolle kleuterklas van haar dochter en later van het hoge tempo in groep 3 waardoor haar dochter geen zin meer had in school. “Kinderen moeten zo veel, het tempo ligt te hoog, er is weinig individuele begeleiding, te veel aandacht voor rekenen en taal en niet voor beeldende vakken, muziek en gym,” somt ze op. Vorige week richtte ze samen met andere bezorgde ouders Ouders voor Goed Onderwijs op. En liep ze mee met de staking van basisschoolleraren, als steun. Luizenpluizen Pettersson, zelf Zweedse, verbaast zich over de manier waarop Nederlandse ouders relativeren hoe het onderwijs is geregeld. “Ouders, zeker fulltime werkenden, hebben vaak geen idee wat er op school gebeurt.” Dat steeds meer ouders bijles regelen voor hun kinderen, vindt ze niet meer dan logisch. “Iedereen noemt het hysterisch, maar ik hoor juist van veel ouders dat school hen dwingt om bijles te organiseren. Omdat hun kinderen anders achterlopen.” Zeurouders zijn misschien een product van de prestatiemaatschappij, maar evengoed het resultaat van een schoolsysteem dat steeds meer onder druk komt te staan. Ouders zijn nodig voor de zomerschoonmaak, het luizenpluizen, de uitjes en feestjes, het extra lezen én voor het aankaarten van problemen. Dat mondigheid ook helpt, zag Pettersson in diezelfde overvolle kleuterklas van haar oudste. “Er zat een jongetje in de klas die de les steeds verstoorde. Hij moest eigenlijk naar het speciaal onderwijs.” Zij zag het, want ze hielp vaak mee in de klas - van helpen met lezen tot het klaslokaal soppen - en sprak erover met de juf. “Die zei: goed dat je het zegt en jammer dat andere ouders niets hebben gemeld, dan was het sneller opgelost.” Uiteindelijk ging het jongetje inderdaad naar het speciaal onderwijs. Kinderpsycholoog Leerkrachten herkennen veel van de frustraties die ouders hebben over school: de regeldruk, de focus op toetsen (ook kleuters worden met enige regelmaat getoetst), passend onderwijs. Margriet Berger, na decennia voor de klas recent gestopt als leerkracht van groep 7/8, had vroeger nooit zo’n last van ouders. Maar ook zij voelde steeds meer de druk van al die administratie en grote klassen mét veel kinderen die speciale aandacht nodig hebben. “Als leerkracht heb je je handen vol aan alle niveaus die kinderen in een klas al hebben. Je snakt naar extra handen in de klas, alleen al om de kopietjes te maken, even een ouder te bellen omdat een kind ziek is of net wat meer te kunnen uitleggen. Dus ik snap dat ouders zich meer met school gaan bemoeien om te weten of hun kind genoeg aandacht krijgt.” In dit schoolsysteem ‘erop vertrouwen’ dat het wel goedkomt met het kind kan eigenlijk niet meer, weet die drammende ouder. Jennifer van den Broeke, moeder van drie, had een zoon die elke dag huilend naar school ging. De leerkracht zag niet echt wat ze kon doen. Van den Broeke ging toen zelf maar naar de huisarts, die haar doorverwees naar een kinderpsycholoog. Haar zoon bleek goed in taal maar vond de uitleg van de juf lastig te volgen. De psycholoog zei: “Met de juiste begeleiding kan hij straks naar het vwo. Als je niets doet, wordt het vmbo.” Het jongetje kwam met bijles uiteindelijk op het vwo. Voor Van den Broeke illustreert het voorbeeld vooral hoezeer je er als ouder bovenop moet zitten en hoe oneerlijk dat is, want niet iedereen kan bijles betalen. Ze geeft geen leraar de schuld. “Ik snap dat een leerkracht met 30 kinderen in de klas niet elk kind individuele aandacht kan geven. Maar je moet niet bang zijn een lastige ouder te zijn, want er is niemand anders die opkomt voor je kind.” Van den Broeke vindt dat onderwijs maar op één manier wordt aangeboden. “Leer je net anders, dan val je buiten de boot.” Naar bijles sturen Is het dan zo slecht gesteld met de basisscholen in het land? Nederlands onderwijs doet het in internationale onderzoeken als Education at a glance van rijkelandenclub Oeso goed, zeker gezien de redelijk bescheiden investering in het onderwijs (Zweden bijvoorbeeld, investeert ruim 10.000 euro in een basisschoolkind, Nederland 6900 euro). Maar we zijn vooral goed in het gemiddelde; voor kinderen die meer willen is er weinig extra’s. Daarbij geven leraren bovengemiddeld veel lessen, zijn klassen groot en leerlingen bijzonder ongemotiveerd. Jaren stond Esther Ravenstein van de Bijlesclub zelf voor de klas, maar nu komen kinderen voor een-op-een lessen bij haar. Ze ziet haar klantenkring groeien. “Als leerkracht in de klas wil je ieder kind bieden wat hij of zij nodig heeft, maar daar kom je vaak niet aan toe.” Van kinderen wordt de ontwikkeling bijgehouden in een leerlingvolgsysteem van de school. Daarin is snel te zien hoe een leerling presteert ten opzicht van het gemiddelde. “Dat gemiddelde is heel belangrijk. ‘Je kind loopt achter,’ wordt al gauw gezegd. Of zit erboven. Dan is de vraag: accepteer je dat of moet je daar gelijk wat mee? Daar is niet iedereen het over eens.” Dat scholen soms ouders vragen hun kind naar bijles te sturen, vindt ze ‘bizar’. “Dat kun je als school niet van ouders vragen, als ouder moet je ervan uit kunnen gaan dat je kind gedegen onderwijs krijgt.” Pettersson, Van den Broeke en de andere ‘Ouders voor Goed Onderwijs’ richten hun pijlen op de Haagse politiek. Ze hebben een ‘Hugo Borstachtige’ campagne in gedachte, doelend op de columnist en radiopresentator die de ouderenzorg op de agenda zette. Met onderwijs- en ouderorganisaties in het land willen ze optrekken, aansluitend bij de ontevreden leraren, die toch al staken. Pettersson is kritisch op het Nederlandse schoolsysteem, maar blijft zich inzetten voor voor beter onderwijs waarin haar kinderen gelukkig zijn. “Relativeren hebben we genoeg gedaan, we mogen best wel wat ambitieuzer zijn voor onze kinderen.” De expert Ron Oostdam, bijzonder hoogleraar onderwijsleerprocessen aan de Universiteit van Amsterdam en lector aan de Hogeschool van Amsterdam, herkent wat ouders aankaarten, maar wijt dat niet aan de scholen. “Scholen doen hun uiterste best, maar passend onderwijs, waarbij kinderen die voorheen misschien eerder naar het speciaal onderwijs waren gegaan toch in gewone klassen blijven, levert problemen op. Als je al veel leerlingen hebt die zorg vragen, kun je voor andere kinderen niet nog meer persoonlijke aandacht eisen.” Hij kent voorbeelden van ouders die zaken aankaarten waar scholen niet goed mee omgaan, maar benadrukt ook dat ouders vaak van alles eisen, waar een school simpelweg nooit aan kan voldoen. “Ouders hebben soms te hoge verwachtingen van hun kind, ook omdat ze thuis heel anders kunnen zijn dan op school.” Beter onderwijs, wat kost dat? Schatting van de kosten van (enkele) eisen van Ouders voor Goed Onderwijs: - Kleinere klassen en meer aandacht voor ieder kind: 1 miljard; - Meer vrijheid, beweging en begeleid spel. (Bijv. 90 minuten gymles per week.): 45 miljoen. - Muziek, theater, beeldende vorming moeten in het standaardpakket. (Bijv. 90 minuten per week.): 45 mijloen. - Hogere lerarensalarissen en verlaging van de werkdruk. (Ingewilligd: 720 miljoen euro): 1,4 miljard. - Latere selectie voor het voortgezet onderwijs: 0. Huidige onderwijsbegroting: 10 miljard voor het primair onderwijs. Met bovenstaande kosten wordt dat 12,49 miljard, dat is een investering van 1660euro per leerling extra per jaar. LORIANNE VAN GELDER Het Parool, 24 MAART 2018 beeld Merel Corduwener

de volkskrant

Ouders roeren zich steeds meer in debat over lerarentekort in onderwijs

Maar niet alle ouders scharen zich achter de stakingen

Op de school van haar twee kinderen in de Amsterdamse Watergraafsmeer is nog geen vervanger geregeld voor een leerkracht die volgende week met zwangerschapsverlof gaat. De reden: er is niemand beschikbaar, terwijl het toch echt een populaire school is. Het is een van de redenen dat Jennifer Pettersson zich pal achter de stakingen in het basisonderwijs schaart. Ze loopt vandaag tijdens de tweede estafettestaking - ditmaal zijn scholen in Noord-Holland, Flevoland en Utrecht aan de beurt - mee met de protestmars van leerkrachten in het centrum van Amsterdam. Pettersson behoort tot een groeiende groep ouders die zich roeren in het debat over het lerarentekort in het basisonderwijs. Ze tekenen petities, lopen mee in de demonstraties of verenigen zich. Zo heeft Petterson vorige week samen met tien andere ouders het initiatief ‘Ouders voor goed onderwijs’ opgezet. Daarmee wil ze de eisen van leraren (minder werkdruk en een hoger salaris) kracht bijzetten en tegelijkertijd opkomen voor de belangen van haar eigen kinderen. ‘Als we goed onderwijs willen, moet het welzijn van het kind vooropstaan’, aldus Pettersson. Ze pleit voor kleinere klassen, meer beeldende vakken, minder prestatiegerichte eisen en extra handen in de klas voor kinderen die meer zorg nodig hebben.

Wezenlijke bijdrage

Niet alle ouders scharen zich achter de stakingen. Uit peilingen van informatiepunt Ouders & Onderwijs bleek dat de draagkracht afneemt. Waar de eerste grote staking op 5 oktober nog steun kreeg van 83 procent van de ouders, nam die bij de staking in december af naar 48 procent. De eerste estafettestaking, op 14 februari van dit jaar, kon weer op 67 procent steun rekenen - mogelijk ook omdat de actie lokaal is en geen landelijke impact heeft. ‘De tendens is dat ouders het werkdruk-element steunen, maar minder begrip opbrengen voor de salaris-eis’, zegt Marieke Boon van Ouders & Onderwijs. Ze merkt bij ouders een groeiende behoefte om mee te denken en praten over oplossingen. Juist om die reden heeft Rob Paulussen, vader van drie kinderen, van wie er twee naar de basisschool gaan, Ouders in Actie opgericht. Hij is van mening dat ouders een wezenlijke bijdrage kunnen leveren aan het verlagen van de werkdruk van leraren. ‘Bijvoorbeeld door bepaalde taken over te nemen. Leraren moeten nu veel bijhouden en registreren - taken die primair niet bij het onderwijs thuishoren, maar bij de ouders zelf. Laten we daar eens over praten.’ De stakingen zijn volgens hem niet het juiste middel om het probleem aan te pakken omdat ouders en kinderen ‘hier de dupe van zijn’. Ook het logistieke aspect speelt mee: ouders moeten tijdens stakingsdagen een vrije dag opnemen of opvang regelen, kinderen missen een dag onderwijs.

Vrije dag

Jan van de Ven van PO in Actie, die de ontevreden leraren vertegenwoordigt, begrijpt maar al te goed dat de stakingen vervelend zijn voor ouders, maar, zo zegt hij, de acties zijn juist bedoeld om iets te doen aan de grote uitval onder leraren. ‘Duizenden kinderen hebben hier nu dagelijks last van en krijgen niet het onderwijs dat ze verdienen.’ Het in februari beklonken werkdrukakkoord, waarvoor het kabinet 237 miljoen euro heeft vrijgemaakt, levert volgens Van de Ven weinig winst op zolang de salariskloof tussen basis- en voortgezet onderwijs blijft bestaan. ‘Werkdruk los je niet zomaar met een toverstokje op. Daar is echt een eerlijk salaris voor nodig, waardoor meer jonge mensen geïnteresseerd raken in het vak.’

Salariskloof

Hij juicht het toe dat ouders zich in toenemende mate bemoeien met het verbeteren van de kwaliteit in het basisonderwijs. ‘Het moet geen strijd worden van ouders tegen leerkrachten, maar een strijd met elkaar. We hebben altijd het voornemen gehad om dit samen te doen.’ IRENE DE ZWAAN de volkskrant, 14 maart 2018

recensie

‘Ik ben radiomaker, maar ook een bezorgde moeder’

De Zweedse radiomaker Jennifer Pettersson dook in het Nederlandse onderwijssysteem om een belangrijke vraag te beantwoorden: wil ze blijven in Nederland of met haar man en kinderen terug naar Zweden?

Een licht accent verraadt dat ze twintig jaar geleden naar Nederland is geëmigreerd. „Laten we naar het restaurant boven gaan”, zegt de Zweedse radiomaker Jennifer Pettersson (43) bij de ingang van het Volkshotel in Amsterdam. De zevende verdieping biedt goed uitzicht over de stad waar Pettersson inmiddels een bestaan heeft opgebouwd en waar haar twee jonge kinderen naar school gaan. Vrijdag komt de eerste aflevering van haar achtdelige radio- en podcastserie Opgejaagd online. Boven een koffie verkeerd noemt ze haar laatste productie een „uit de hand gelopen project”. Maar dat project moet wel een belangrijke vraag beantwoorden: wil ze blijven in Nederland, of met de hele familie terug naar Zweden? Niet omdat ze heimwee heeft, naar haar familie of de mooie natuur, maar vanwege het lager onderwijs dat haar dochters - vier en zeven jaar oud - hier in Nederland krijgen. De jongste loopt volgens Pettersson voor terwijl de oudste stof krijgt waar ze nog niet klaar voor is. Terwijl haar zus in Zweden louter lof heeft voor het Zweedse onderwijs, waar meer individuele aandacht is voor jonge kinderen. Daar bieden kleine klassen met meerdere leerkrachten genoeg ruimte voor muziek en creativiteit en buiten zijn. In Zweden heeft een groep van vijftien peuters zo drie begeleiders, en gaat de klas soms tenminste de natuur in om paddenstoelen te zoeken, vertelt Pettersson in haar podcast.

Gevoelig punt

Het begon met een opiniestuk in NRC in maart 2016. „Ik schreef het uit frustratie en woede dus het kwam helemaal vanzelf”, zegt Pettersson. Haar conclusie? Het is op Nederlandse crèches en basisscholen zeker niet zo goed geregeld als mensen misschien denken. Klassen moeten volgens Pettersson kleiner en ouders moeten langer verlof krijgen na de geboorte van een kind. Snel bleek dat ze een gevoelige punt had aangestipt. Het stuk werd honderden keren gedeeld op sociale media en ouders raakten op Facebook verwoed met elkaar in discussie over het Nederlandse onderwijssysteem. Er was kritiek (wie gaat dat betalen?) maar ook bijval (Nederland moet leren van Zweden!). Na tientallen mailtjes van bezorgde ouders besloot Pettersson verder in het onderwerp te duiken. Ze belde met mensen die gereageerd hadden en nam elk gesprek op. Het project mondde uit in een achtdelige podcast-productie die bijna twee jaar later nog altijd niet af is. Naast haar persoonlijke verhaal was er namelijk te veel om te vertellen: over de druk in Nederland om kinderen te diagnosticeren met stoornissen zoals ADHD, over de Nederlandse manier van toetsen. En niet onbelangrijk: over de onderwijscultuur in Zweden, waar ze voor het programma vijf scholen bezocht. „Maar ik ben ook moeder, dus dat is tricky. Want ik werk langzamer dan een ‘normaal mens’”, zegt Pettersson. Haar Nederlandse man Jair Stein, net als Pettersson radiomaker, werkte ook mee aan het programma. Niet alleen met de montage, maar ook als personage. Want uiteindelijk willen ze in de laatste aflevering gezamenlijk beslissen of ze emigreren. Het feit dat ze zo begaan is met het onderwerp, vormt ook een lastig spanningsveld. Produceert Pettersson de reeks als objectieve journalist, bezorgde moeder of als idealist die vindt dat het hele systeem anders moet? „Ik denk dat ik al deze rollen heb. Ik wil geen pamflet maken, maar ook niet doen alsof ik geen mening heb”, stelt de radiomaker. „Dus ik probeer wel transparant te zijn. En aan luisteraars de taak om te kijken of dat is gelukt.”

Spanningsveld

Om een balans te vinden, zegt ze niet alleen op zoek te zijn gegaan naar medestanders. En volgens Pettersson zijn juist verschillende geluiden in de serie te horen: een onderwijseconoom die zegt dat we kinderen juist op vroegere leeftijd moeten laten lezen, een ontwikkelingspsycholoog die zegt dat cortisol (het stresshormoon) goed is voor baby’s, een onderwijsinspecteur die de Nederlandse leerlijn verdedigt. Inmiddels is ze de productie wel een beetje beu. Elke keer wanneer ze met de kinderen of met haar man sprak over school moest het opname-apparaat aan. En dat persoonlijke verhaal vervolgens delen, vindt ze toch lastig. Pettersson: „Ik wil eerlijk zijn maar ook niks slechts zeggen over de school waar mijn kinderen zitten. Ik ben bang dat ze daar last van kunnen krijgen op school, en tegelijkertijd zie je ook hoe keihard al die leerkrachten werken. Ik wil niemand de schuld geven. Ik wil vooral kijken naar systeemfouten.” Tegelijk weet ze dat ze haar leven om wil gooien: ander onderwijs in Nederland of verhuizen. Zonder de familie van haar man in Nederland en het feit dat haar man het idee van verhuizen verafschuwt, had ze gisteren al in Zweden gezeten en zich niet op deze productie gestort. Ze ziet dat haar man zich het afgelopen jaar ook meer zorgen is gaan maken. Of ze uiteindelijk gaan verhuizen? Pettersson: „Net als ik is hij kritischer geworden. Misschien heb ik hem gebrainwashed.” —-

De in Zweden geboren Jennifer Pettersson(1974) verhuisde op 23-jarige leeftijd naar Nederland, waar ze in 2002 een opleiding afrondde aan de audiovisuele afdeling van de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. Ze werkte mee aan verschillende Nederlandse radioproducties, waaronder het programma Plots dat in 2013 de Zilveren Reismicrofoon kreeg. Wanneer ze niet druk is met het produceren van radio of de zorg voor haar kinderen, geeft ze les aan de Design Academy in Eindhoven. Pettersson begon met de achtdelige radioserie Opgejaagd in de zomer van 2016. Met steun van het Mediafonds, en een budget van ruim 100.000 euro, kon ze de serie maken voor de VPRO. De eerste aflevering staat vrijdag 2 februari online op de website van de VPRO en is zondag 4 februari om 21.00 uur te horen op Radio 1. Voor meer informatie en links naar de podcast ga naar vpro.nl/opgejaagd. CHRISTIAAN PAAUWE NRC, 1 februari 2018 foto Simon Wald-Lasowski illustratie Tim Enthoven

recensie

Wat de Nederlandse kinderopvang van de Zweedse kan leren

Ja, ze is een buitenlander. Maar ze ergerde zich zó aan de Nederlandse kinderopvang en het onderwijs dat ze er wel een podcast over moest maken. Zondag is de eerste aflevering van Opgejaagd te horen.

‘Het is niet sympathiek, zo’n buitenlander die even komt zeggen wat er hier niet deugt. Daar ben ik me heel erg van bewust. Maar ik maakte deze documentaire omdat ik echt vind dat het zoveel beter kan en moet in het onderwijs en in de kinderopvang. ‘ Ik zit tegenover Jennifer Pettersson. Opgegroeid in Zweden en in 1998 naar Nederland verhuisd om aan de Rietveldacademie te studeren. Ze vindt het fijn hier, maar sinds ze kinderen heeft, begint ze zich af te vragen of ze niet terug moet naar Zweden.

Wat is er aan de hand?

Ze ergert zich aan de Nederlandse kinderopvang waar de ontwikkeling van het kind niet het eerste uitgangspunt lijkt te zijn. Ze ziet dat kinderen amper buiten kunnen spelen. Ze wordt gek van de ‘show-werkjes’ die kinderen er in elkaar draaien: ‘Ik gooi ze altijd weg.’ En waar de commerciële belangen van de crèche het lijken te winnen van de kwaliteit van de zorg voor de kinderen: ‘Mijn dochter was weken bekaf van het geboor en het gehamer op de crèche. De verbouwing uitstellen tot de zomervakantie was onmogelijk – dan zouden ze na de zomer minder kinderen kunnen aannemen.’ Als Petterssons oudste dochter naar de basisschool gaat valt ze wéér van de ene verbazing in de andere: ouders die wc’s schoonmaken, te beweeglijke kinderen die voor straf - ‘anders leert-ie het nooit!’ - niet naar buiten mogen in de – toch al ingekorte – pauzes, de grote klassen die ook nog eens vol zitten met kinderen die vanwege een of ander leer- of gedragsprobleem veel extra aandacht nodig hebben (met alle gevolgen van dien voor deze kinderen én voor de kinderen zonder dit soort problemen).

Dus is er nu de podcast Opgejaagd

In de eerste vier afleveringen van de achtdelige radiodocumentaire Opgejaagd – zondagavond is deel één te beluisteren bij de VPRO, de rest volgt als podcast – worden al deze ergernissen en frustraties verder onderzocht. Pettersson praat met ouders, psychiaters, mensen uit de kinderopvang zelf, docenten en wetenschappers. Ze loopt een dag mee met een kleuterjuf en laat ons meeluisteren met het tienminutengesprek van een van haar dochters. Dat levert – ondanks de luchtige en warme toon waarmee ze het brengt - een behoorlijk deprimerend beeld op van hoe wij met onze kinderen omgaan. De kritiek die je zou kunnen hebben op de documentaire, is dat het een aaneenschakeling is van pijnlijke fragmenten en ongelukkige incidenten – de moeder die haar baby eigenlijk niet wil achterlaten in de babyopvang, een verschrikkelijk voorval op de crèche, een juf die zich bijzonder onaangenaam uitlaat tegen een kleuter - is er dan niks goeds te vertellen? Maar daarmee zou deze serie erg tekort worden gedaan. Pettersson bezocht meerdere scholen - ook in het midden en noorden van het land – en deelt haar zorgen openlijk met de betrokkenen en de deskundigen uit het veld. Die geven allemaal aan dat de voorbeelden die Pettersson geeft geen incidenten zijn.

Het probleem: er mist een onderbouwde visie

Wat ik zelf erg goed vind aan deze radioserie – ik mocht de eerste vier afleveringen beluisteren, de rest is nog niet af– is dat ze je op een heel natuurlijke manier wakkerschudt. Veel van de thema’s die Pettersson aansnijdt – de schraalheid van de Nederlandse kinderopvang, de minimale verlofregelingen voor ouders, de grote klassen, de harde afreken- en prestatiecultuur, het negeren van de natuurlijke (brein)ontwikkeling van kinderen, het doorgeschoten labelen – zijn ook in artikelen van mij aan bod gekomen hier op De Correspondent. Maar omdat Pettersson deze thema’s bij elkaar heeft gezet en vervlochten met haar eigen leven, zie je het onderliggende probleem zo goed: het gebrek aan een landelijk gedragen en pedagogisch goed onderbouwde visie over wat we willen voor onze kinderen. Laat staan een plan waarmee je dat doel zou kunnen bereiken.

Kijk maar hoe dat in Zweden gaat

Pettersson ziet in Zweden hoe goed zo’n pedagogische visie kan uitpakken als je hem wél hebt. Kinderen gaan er pas naar de kinderopvang als ze kunnen lopen. Ze komen pas in een echt schoolse omgeving terecht als ze zeven zijn. In de tussenliggende jaren wordt vooral het spelen gestimuleerd. Zo zijn er regelmatig dagen dat kinderen alleen maar buiten zijn. Er zijn aparte ruimten om te schilderen, muziek te maken en toneel te spelen. De docenten hebben meer tijd voor de kinderen - tot kinderen zes zijn is er één docent per vijf leerlingen (in tegenstelling tot de één op vijfentwintig à dertig bij de Nederlandse kleuters). Met als gevolg dat kinderen met bepaalde problemen – ook in Zweden neemt het aantal diagnoses toe – de klas minder ontregelen. De vraag is nu natuurlijk: pakt dit Zweedse beleid op termijn ook beter uit? ‘Als je kijkt naar de PISA-scores niet,’ zegt Petterson. ‘Dan doen de Nederlanders het beter. Maar PISA meet een beperkt aantal vaardigheden van kinderen als ze vijftien zijn. Het is een momentopname.’ ‘Misschien halen de Zweedse kinderen hun ‘achterstand’ wel in. En ik hoorde van de Zweedse professor Jan-Eric Gustafsson dat de kinderen bijzonder zelfverzekerd zijn. Daar valt veel voor te zeggen.’ MARILSE EERKENS De Correspondent, 3 februari 2018 illustratie Tim Enthoven

recensie

Kinderopvang in Zweden beter?

Podcast Jennifer Pettersson neemt ouders mee op zoektocht

Documentairemaker Jennifer Pettersson verlangt soms terug naar Zweden, haar land van herkomst. Hoewel ouders daar meer werken dan in Nederland, hoeven ze zich minder zorgen te maken over hun kroost. Dat zou komen doordat onderwijs en kinderopvang veel beter geregeld zijn, en nog goedkoper ook. In Opgejaagd (VPRO) – vanaf zondag 4 februari beschikbaar als radioserie en podcast – gaat Jennifer op onderzoek uit. Het is niet zomaar een klus waaraan Jennifer Pettersson begint. Van de uitkomst wil ze echt laten afhangen of ze in Nederland blijft. “Ik weet veel van beide landen, maar ik zal me eerlijk openstellen voor nieuwe informatie.” Het lijkt er wel op dat haar land van herkomst beter scoort. “Een Zweedse econoom legde me uit dat we in Nederland een heel duur systeem hebben met hoogopgeleide, in deeltijd werkende moeders die veel thuis zijn met hun kinderen. Hierdoor is ook de behoefte aan kinderopvang van hoge kwaliteit niet groot. Wat er precies misgaat in het Nederlandse systeem dat voor kleine kinderen moet zorgen, zowel op de kinderopvang als in het basisonderwijs, hoop ik in deze reeks te achterhalen.” Misschien zijn ze in Scandinavië gewoon wat relaxter? “Nee, Zweden zijn juist perfectionistisch en nemen geen genoegen met halve oplossingen. Hun systeem is gericht op het welzijn van het kind, maar ook op een gelijkheidsideaal, waarbij alle ouders het recht hebben om te werken. In Nederland komen scholen geld en mankracht tekort, waardoor ouders – vooral moeders dus – op school moeten meehelpen. Helaas zijn we hier wat minder geëmancipeerd.” Is het wel gezond voor je relatie en gezinsleven om zo veel te werken? “Misschien is dat juist een deel van de oplossing. Als vrouwen meer gaan werken, genereert dat veel belastinginkomsten die je in onderwijs en opvang kunt steken. In Nederland zien we het als een vorm van mishandeling om je kind vijf dagen per week naar de opvang te sturen. In Zweden is het juist heel normaal en zeggen ouders: ‘We kunnen de kinderen thuis minder bieden dan de crèche, waar ze met andere peuters optrekken, veel ondernemen en buitenspelen.’ Nederlandse ouders moeten zelf maar oordelen.” Podcast “De reeks is als podcast beschikbaar, zodat werkende ouders kunnen luisteren wanneer ze maar willen.” Tijdens haar zoektocht moet ze het ook nog eens worden met haar man. “Vooralsnog is hij sceptisch. Hopelijk blijven we er samen een beetje de humor van inzien.” BART VAN DELEN EO visie, 31 januari 2018 foto Stefan Heijdendael

Recensie

Schoolstrijd

Kan je kind beter in 
Nederland of in Zweden 
naar school? In radiodocumentaire Opgejaagd probeert de van oorsprong Zweedse Jennifer 
Pettersson antwoord 
op deze vraag te vinden.

Wat bij binnenkomst meteen opvalt in de woning van Jennifer Pettersson: de verhuisdozen zijn niet ingepakt. Haar Amsterdamse appartement, dat ze deelt met haar partner, radiomaker Jair Stein, en hun dochters Laila (7) en Lova (4), oogt alsof er volop wordt geleefd: pluizige kleden en kussens liggen verspreid over de bank, een vachtje en kussens in de jarenvijftigstoel, daaronder op de houten vloer opgestapelde kunstboeken, Afrikaanse maskers aan de muur en een wand vol boeken, cd’s en kindertekeningen, en er slingert hier en daar een mand met ponyknuffels en ander kinderspeelgoed. In de keuken aangebroken flessen wijn. Niets wijst op een nakende migratie naar het geboorteland van moeder Pettersson. Toch is het gezin daarover nog steeds in dubio. De reden: Petterssons problemen met het Nederlandse schoolsysteem. Kinderen verdienen beter, vindt ze. De radiomaakster bracht haar kinderen jarenlang iedere dag met een knoop in haar maag naar school. De klassen zijn te vol, er is te weinig individuele aandacht, ze vindt het bespottelijk dat kinderen op veel te jonge leeftijd worden getoetst op alleen rekenen en taal en waardoor er amper tijd overblijft voor andere belangrijke vorming in het leven zoals creativiteit, kunst, muziek en theater. Nee, dan Zweden, het thuisland van Pettersson. Daar lijkt alles beter. Maar is dat zo, of romantiseert ze de zaak? We zitten aan de keukentafel met een pruttelpotje koffie. Jair Stein wil van tevoren één ding kwijt: voordat Pettersson kinderen kreeg was er niets aan de hand en vond ze Nederland een fijn land. ‘Na de geboorte van de kinderen dacht ze ineens: wat een rare plek is dit eigenlijk. Er is nergens natuur voor kinderen. We gaan naar het Amsterdamse bos, maar dat is helemaal geen bos maar een recreatiepark, we gaan een dag naar de duinen en daar loopt gewoon een racebaan dwars doorheen…’ Pettersson: ‘Ik vind Nederland op veel vlakken niet echt een kindvriendelijk land.’

En dan hebben we het nog niet eens over onze scholen… Pettersson: ‘Bij de crèche begon het al te wringen. Nee, daarvoor al, want in Nederland moet je op het moment dat je zwanger wordt je kind al inschrijven voor de crèche. Absurd. In Zweden ben je na je zwangerschap een jaar lang betaald thuis en is je kind verzekerd van een plek op de crèche. De druk begint hier in Nederland dus al bij de conceptie. In Zweden mag je kind niet naar de crèche voordat het kan lopen. Dat bestaat natuurlijk bij de gratie van 480 dagen recht op zwangerschapsverlof voor ouders.’ Niemand dwingt jou je kinderen naar de crèche te brengen. Je kunt er ook zelf voor zorgen. Pettersson: ‘Dat is waar, maar voor sommige mensen is het een must, omdat ze geld moeten verdienen. Dan kun je natuurlijk weer zeggen: maar mensen hebben te hoge kosten en een hypotheek… Stein: ‘In onze huidige maatschappij is het heel normaal dat het zo gaat. Ik kom eigenlijk nooit moeders tegen die besluiten om heel lang na de geboorte van hun kind thuis te blijven. Ons systeem is er in principe op gebouwd dat beide ouders werken en hun kind naar de crèche brengen.’ Wat zijn je grootste bezwaren tegen het Nederlandse onderwijs? Pettersson: ‘De prestatiedruk is hier te hoog. Ik ben net terug uit Zweden voor opnames en liep daar een dag mee op de voorschool, de plek waar Zweedse kinderen op vierjarige leeftijd naartoe gaan in plaats van naar de kleuterklas, zoals bij ons. Op de voorschool is veel speelruimte en vrijheid. Er worden geen reken- en taallesjes afgedraaid, er zijn geen kleutertoetsen en er worden geen targets gesteld. Er zitten meerdere docenten en gediplomeerde pedagogen in plaats van één juf of meester op een klas met 25 kinderen en kinderen krijgen dus meer aandacht. Een van de pedagogen stelt in mijn podcast dat kinderen tot zeven jaar vanuit hun nieuwsgierigheid en impulsen moeten kunnen leren in een inspirerende omgeving met sturing. Op de voorschool waar ik op reportage ging, zaten kinderen vijf minuten per dag in een kringetje. In Nederland is stilzitten in een kring en je vinger opsteken zo’n beetje de basis van de hele schooldag. Ik heb bij verschillende scholen gezien hoe kleuters 45 minuten aaneengesloten in de kring zitten. Stilzitten, wachten en discipline wordt er bij Nederlandse kinderen wel ingeramd en dat is heus wel goed, maar ik vind het niet per se de belangrijkste dingen die een kind moet leren.’ Twee jaar geleden begon Pettersson met de eerste radio-opnames. Ze volgde haar eigen gezin en reisde het land af om te spreken met tientallen ouders, docenten, leerlingen en deskundigen. Ze dook in rapporten en beleidsplannen om te zien hoe het Nederlandse systeem werkt en wat de effecten zijn. Stein moedigde dit onderzoek alleen maar aan, in de hoop dat ze nuances zou vinden en zou bijdraaien in haar wens om naar Zweden te vertrekken. Hij beschrijft zichzelf als een anti-avonturier en wil alles graag houden zoals het is; hij wil in ieder geval niet verhuizen naar Zweden en ziet er ook de noodzaak niet van in. Pettersson: ‘Jarenlang relativeerde hij mijn zorgen weg.’ Maar gaandeweg, tijdens het horen van haar opnames, veranderde Stein van mening. Zo zat Pettersson een dag in de klas bij juf Linda in Zeist, te horen in de derde aflevering. Zij is het type juf dat er flink de wind onder heeft, om het eufemistisch uit te drukken. ‘Benen onder tafel! Ik tel af: één, twee, drie,’ blaft ze de kinderen met schelle stem toe. ‘Ik zie heel veel wiebelbillen, ga rechtzitten!’ Tegen een kind genaamd Emani: ‘Wil jij iets vertellen? Eén ding. Denk na!’ En daarna: ‘Ik heb last van jou. Dit is de laatste waarschuwing, anders ga je uit de kring.’ Pettersson: ‘Nee, ik hoorde juist van mijn researcher dat zij een heel goede juf is. Ik reisde naar Zeist toe in de veronderstelling dat ik een saaie dag zou beleven, met een perfecte juf voor voorbeeldige leerlingen. Ik wilde een normale dag op een doodnormale kleuterschool.’

Heb je met juf Linda niet expres een extreem voorbeeld gekozen voor het dramatische effect?Pettersson: ‘Nee, ik hoorde juist van mijn researcher dat zij een heel goede juf is. Ik reisde naar Zeist toe in de veronderstelling dat ik een saaie dag zou beleven, met een perfecte juf voor voorbeeldige leerlingen. Ik wilde een normale dag op een doodnormale kleuterschool.’

Stein: ‘Juf Linda is ook geen slechte juf. Zij is ervan overtuigd dat haar manier de enige wijze is om zo’n grote klas een beetje fatsoenlijk te laten functioneren. We hebben het in de klas van onze dochter ook meegemaakt dat een jongen aan de deur hing en met zijn gedrag de hele groep dereguleerde en de juf daar totaal geen orde had. Bovendien vind ik dat Lova best een beetje van juf Linda’s strengheid zou kunnen gebruiken.’ Jennifer, wanneer doet Nederland het goed genoeg voor jou om je migratieplannen uit je hoofd te zetten? Pettersson: ‘Dat is een moeilijke vraag. De vroege selectie die hier plaatsvindt, zit me al dwars. Op je elfde wordt je niveau en je toekomst bepaald. Dan moet je al bepalen of je timmerman of wetenschapper wilt worden. In Zweden is dat pas op je vijftiende. Daartussenin zitten behoorlijk vormende jaren. Verder vind ik dat het tempo van het leren hier echt omlaag moet om ook mogelijkheden te scheppen voor andere dingen dan rekenen en taal. De druk moet van de ketel, zodat leren weer leuk wordt voor kinderen. Laila is op een gegeven moment van school veranderd. Ik dacht dat het best goed ging daar, want ze maakte daar vriendinnen en ging weer met plezier naar school. Maar bij een tienminutengesprek uitte de docent zich bezorgd. Ze moesten er “hard aan trekken” en er was “werk aan de winkel” – dat soort teksten. Laila moest sneller lezen en we moesten flitsen met leeskaarten in de vakantie. Ik dacht: help, mijn kind is niet normaal, we hebben een probleem. Ik ging me zorgen maken om haar intelligentie.’ Stein: ‘Ik lees eens keer per week met de kinderen op Laila’s school. Vorig jaar was dat met een zandloper erbij om te kijken hoeveel woorden een kind kan lezen in een minuut. Maar toen ik een van de kinderen vroeg of hij wist wie die Johan was over wie hij las, moest-ie het antwoord schuldig blijven. De juf brengt daar dan tegenin: “Maar dit is ook geen begrijpend lezen.” Tja, waarvoor lees je dan? Ik krijg net als Jennifer op zulke momenten zin om langer op zo’n school te blijven om de boel daar te veranderen.’ Je kunt je dochters ook naar een vrije school of het daltononderwijs laten gaan. Pettersson: ‘Maar daar lopen ze tegen dezelfde kwesties aan, want die kunnen de individuele benadering ook niet meer waarborgen en moeten ook aan al die testen en toetsen voldoen. Daarnaast hebben ze soms een gekke geloofsovertuiging. Ik kan het weten, ik heb zelf drie jaar op een vrije school gezeten. Daar leerden we dat een octopus een kwaadaardig dier is. Ik wil geen alien van mijn kinderen maken. Dat risico bestaat als je met je kind een alternatief circuit in gaat. Dan weet je kind later niet hoe het moet navigeren in de normale maatschappij.’ De vraag is: wat voor volwassenen levert het onderwijs uiteindelijk op? Hebben jullie het idee dat Zweden daarin verschilt van Nederland? Stein schiet in de lach. ‘Die vraag wordt nooit gesteld in Nederland. Ze kijken alleen maar naar de cijfers, het rendement. Op dat gebied scoort Zweden slechter dan Nederland. Maar als je vraagt wat voor volwassenen het oplevert, dan zit er niet veel verschil tussen beide landen.’ Pettersson: ‘Kijk naar de Zweedse economie. Die bloeit. Het stikt er van de creatieve bedrijven. De druk op het Zweedse onderwijs is trouwens ook behoorlijk opgevoerd, nadat er in 2012 slecht was gescoord. Dat is goed, want ik zou bij een verhuizing naar Zweden niet willen dat mijn kinderen tree-huggers worden.’ Pettersson neemt de tijd om na te denken, kiest haar woorden zorgvuldig. ‘Ik dacht eerst ook kritisch over Zweden,’ zegt ze dan. ‘Dat ze kinderen daar pamperen, always at your service. Maar dat is niet zo. Kinderen worden er aangemoedigd om zelfstandig te worden. Ze laten tweejarige kleuters zichzelf aankleden bijvoorbeeld, onder begeleiding van een volwassene. Daar heeft de Nederlandse juf helemaal geen tijd voor. Ik kan mijn vierjarige dochter niet eens haar skibroek meegeven naar school als het koud is omdat de juf haar niet kan helpen met het aantrekken. Dus moet ze in haar maillot in de kou buiten spelen.’ Wat doe je hier eigenlijk nog? Waarom zit je al niet in Zweden? Pettersson: ‘Eerlijk gezegd is het de podcast die me nu hier houdt. Ik zou graag huizen kijken in Zweden, maar ik moet allemaal afleveringen afmaken.’ Stein: ‘Het is geen eenvoudige beslissing. Dadelijk zitten de kinderen in Zweden met een taalachterstand en een depressieve vader.’

JONATHAN MAAS VPRO GIDS 30 januari 2018 foto Tessa Posthuma de Boer

recensie

Podcast over kleuteronderwijs: schiet het Nederlandse systeem tekort?

Kinderopvang en onderwijs laten te wensen over, vindt de Zweedse Jennifer Pettersson. In een podcast onderzoekt ze het systeem - en of haar gezin moet emigreren.

Met een knoop in de maag bracht radiomaker Jennifer Pettersson, die twintig jaar in Amsterdam woont, haar dochters elke ochtend naar hun dagbesteding. Wat ze daar uitvoerden, wist ze eigenlijk niet goed. Maar de krappe bezetting op de crèche liet weinig ruimte over voor knuffelen, spelen of naar buiten gaan. Toen haar oudste naar het kleuteronderwijs ging, ontdekte Pettersson dat kinderen zich de hele dag koest moeten houden, slechts tien van de zestig minuten lunchpauze buitenspelen en soms met z’n dertigen onder toezicht van één leerkracht staan. Uit frustratie over een onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau schreef ze een opiniestuk in NRC Handelsblad. Dat onderzoek ging over vrijetijdsbesteding van Nederlandse mannen en vrouwen. Vrouwen bleken veel meer tijd te spenderen aan het welzijn van hun kroost, terwijl de meesten parttime werken én Nederland goede en betaalbare kinderopvang en verlofregelingen zou kennen. Aan ontspannen in hun vrije tijd komen ze maar weinig toe, met een continu opgejaagd gevoel als gevolg. Huilende ouders In Zweden gaat dat heel anders, schreef Pettersson in de krant. Ouders krijgen gezamenlijk 480 dagen betaald ouderschapsverlof, zodat een kind pas na de eerste verjaardag naar de voorschool hoeft. Daar werken drie juffen op een groep van vijftien kinderen en gaan kleintjes een volle dag per week naar buiten. “Als ik dit had geweten, had ik andere keuzes gemaakt,” zegt Pettersson. “Dan had ik geprobeerd te stoppen met werken, beter gezocht naar een gastouder, of een écht goede crèche en school.” Pettersson kreeg zoveel berichtjes van ouders die zich herkenden in haar verhaal dat ze besloot over het Nederlandse systeem de podcast Opgejaagd te maken. Ze verwerkte gesprekken met ouders, die vertellen dat ze elke dag huilend hun baby van tien weken achterlaten op de crèche, en de opvang eigenlijk een veredelde parkeerplaats vinden. Persoonlijk Maar ze spreekt ook met deskundigen, leerkrachten en kinderen, reist naar Zweden om daar de kinderopvang te bekijken en loopt een dag mee in een Nederlandse kleuterklas. “Ik vond de strenge discipline daar verbijsterend. Kinderen die nog niet eens zindelijk zijn, moeten elke ochtend minstens een half uur op hun billen in de kring zitten. Als ze wiebelen, krijgen ze op hun kop.” Opgejaagd is naast een journalistiek ook een persoonlijk onderzoek. Want wie denkt dat Pettersson maar lekker terug naar Zweden moet emigreren als het hier allemaal zo slecht geregeld is: dat overweegt ze serieus. Maar haar man, radiomaker Jair Stein, ziet een verhuizing minder zitten. “Hij heeft lang gezegd dat ik Zweden romantiseer en gewoon terug wil naar mijn vaderland, maar door mijn project is hij er ook anders naar gaan kijken.” De podcast is nog niet af en zal waarschijnlijk onthullen of ze hem heeft kunnen overtuigen. “Onze dochters zijn nu 4 en 7 jaar, en niet echt gelukkig op school. Voor het einde van dit schooljaar moeten we de knoop doorhakken: óf we kiezen voor alternatief onderwijs zoals een vrije school, of we vertrekken.” HANNAH STÖVE Het Parool, 3 februari 2018 illustratie Tim Enthoven

recensie

Zweedse moeders werken zonder schuldgevoel

Jennifer denkt dat haar kinderen beter af zijn als ze emigreert

ZE WOONT AL 20 JAAR NAAR VOLLE TEVREDENHEID IN NEDERLAND. Maar sinds ze moeder is, begint documentairemaakster Jennifer Pettersson opeens te twijfelen. Zijn haar kinderen niet beter af in Zweden? In de radio- en podcastserie Opgejaagd gaat ze op zoek naar het antwoord op die vraag. Echtgenoot Jair staat niet te trappelen om huis en haard achter te laten en zelf heeft Jennifer ook twijfels: haar leven is hier. De enige reden om wél te emigreren, is de hoop dat Laila (7) en Lova (4) daar misschien wél met plezier naar school zullen gaan. Ze is het niet eens met de conclusies uit het onderzoek van het SCP over de reden waarom Nederlandse vrouwen vergeleken met andere Europese landen het meest in deeltijd werken. Volgens het SCP kiezen vrouwen in ons land bewust voor parttime werk. Gezien de goede regelingen voor kinderopvang en verlof, zou niets hen hoeven tegenhouden op de weg naar de arbeidsmarkt. Daarvan gaan Jennifers nekharen recht overeind staan. Hoezo ’goede regelingen’? „In Zweden werken de vrouwen massaal fulltime”, legt ze uit. „En volgens mij komt dat niet doordat Nederlandse vrouwen liever thuis blijven, maar omdat wij er niet van overtuigd zijn dat onze kinderen op de opvang of op school net zo goed af zijn als thuis.” Voorschool „Mijn zus in Zweden en haar vriendinnen hebben nooit een schuldgevoel om hun kinderen weg te brengen, terwijl ik dat hier regelmatig hoor. Sterker nog: mijn neefjes en nichtjes vinden het zo leuk op de ’voorschool’ – een soort kruising tussen kleuterschool en crèche – dat ze er liefst in het weekend ook heen zouden gaan. Daar moeten mijn dochters niet aan denken.” Ze somt de voordelen van haar geboorteland op. In Zweden hebben de vader en moeder samen 480 dagen ouderschapsverlof, in plaats van 16 weken (moeder) en 5 dagen (vader, vanaf 2019) hier. Kinderopvang kost een schijntje - al betalen ze hiervoor wel meer belasting. En er staan daar niet alleen 3 juffen op een groep van 15 kleuters, maar de kinderen brengen ook veel meer tijd buiten door. In haar podcast praat Jennifer met andere moeders, kinderen, deskundigen en leerkrachten. „Aan de juffen en meesters ligt het niet”, zegt ze. „Zij werken keihard, maar zijn overbelast.” Een kleuterjuf die ze portretteert in de serie, vertelt dat het haar hooguit vijf dagen per jaar lukt om alle kinderen genoeg aandacht te geven. Jennifer merkt dat haar eigen dochters te lijden hebben onder het Nederlandse systeem. „Lova heeft eigenlijk nooit zin om naar school te gaan. Ze vindt dat ze heel veel moet wachten, stilzitten en haar mond houden. Daar zijn veel kinderen van 4 nog helemaal niet aan toe. En Laila klaagde in groep 3 al dat ze zo veel moet werken, ’net als grote mensen’.” „In Zweden heb ik gezien dat kinderen veel vrijer werden gelaten in hun bewegingsruimte, ze liggen bijvoorbeeld met hun rekenboek op de vloer van het klaslokaal te werken. De voorschool die ik bezocht had wel acht verschillende ruimtes voor één groep: een muzieklokaal, schilderzaal, een plek waar ze hutten kunnen bouwen… En dan doen ze ook nog elke week projecten in het bos.” Betaalbare opvang, kleinere klassen, meer leerkrachten…Het zijn discussiepunten die ook in ons land regelmatig de revue passeren, maar stuklopen op een gebrek aan budget. „Zonder extra geld kun je inderdaad bar weinig veranderen”, geeft Jennifer toe. Aan de andere kant: de Zweden leggen hun prioriteiten anders, het is maar wat je belangrijk vindt.” Een punt waar volgens haar – ook zonder extra geld – winst te behalen valt, zijn de strenge eisen die worden gesteld aan de kennis die elk jaar moet worden opgedaan. „Toen ik Zweedse leerkrachten vroeg wat de kinderen allemaal moesten kunnen als ze 6 zijn, kreeg ik verbaasde reacties. ’Ze moeten niets kunnen’, zeiden ze. ’Het gaat op die leeftijd vooral om hun welzijn en sociale ontwikkeling’.” Achterstand „Zweedse kinderen leren later lezen dan Nederlandse kinderen en hebben ook een relatieve achterstand als ze naar de middelbare school gaan. Hun 15-jarigen scoren slechter dan de onze. Maar de Zweedse economie bloeit, dus blijkbaar halen ze die achterstand ergens weer in.” Jennifer weet dat ze met haar standpunten ook op kritiek kan rekenen. „Mensen zullen misschien zeggen dat ik zelf meer tijd aan mijn kinderen moet besteden. Maar dat doe ik! Als documentairemaker ben ik vaak thuis, ik knutsel veel met mijn dochters en ga ook heel vaak met ze naar buiten. Toch heb ik constant het gevoel dat ik eigenlijk nóg minder zou moeten werken om te compenseren wat ze op school te kort komen. Elke keer als ik van Laila hoor dat ze een film hebben gekeken of een kleurplaat hebben gemaakt, word ik een beetje verdrietig. Er zijn zo veel leukere dingen die je kunt doen met kinderen. Maar die worden wegbezuinigd.” —- DE VERGELIJKING Van de Nederlandse vrouwen heeft 69% betaald werk, in Zweden is dit 74%. Van hen heeft echter de overgrote meerderheid een fulltime baan. Slechts 13% van de Zweedse vrouwen werkt in deeltijd, tegenover 42% bij ons. Ook de loonkloof tussen mannen en vrouwen is in Zweden kleiner: 13,5% in plaats van onze 16%. 1 op de 3 mensen in topfuncties in Zweden is vrouw, in Nederland is dit 1 op 5. Bron: Women in Work Index van PWC, 2017. MARION VAN ES Telegraaf Vrouw, 30 januari 2018

interview Anchor fm, The Europeans

The best place for our little sprouts

Jennifer Pettersson is Swedish radio maker who’s been based in Amsterdam for the last 20 years. She’s always loved living in the city — until it came to putting her kids in school there. Dutch kids are famously supposed to be the happiest in the world, but is it really true?

​Listen to the show anchor.fm/the-europeans The interview starts at 11,20 min ANCHOR FM, THE EUROPEANS presentatie Katy Lee (Paris) & Dominic Kraemer (Amsterdam) 13 maart 2018

radio interview

Opgejaagd - documentaire van Parel Radio Podcast

Hoe ziet ons onderwijssysteem er uit als je kijkt door de ogen van iemand uit Scandinavië?
Documentairemaakster Jennifer Petterson woont al 20 jaar in Nederland, maar sinds ze kinderen heeft, twijfelt ze of ze niet beter terug kan gaan naar Zweden.

Luister naar 78 Opgejaagd - documentaire van Parel Radio Podcast itunes.apple.com/ Het interview is na de documentaire te horen. In Parel hoor je het eerste hoofdstuk, de Schoonmaakmoeder. Abonneer je op de hele podcast van Opgejaagd via: itunes.apple.com/nl/podcast/opgejaagd Vond je het mooi? Vertel het de wereld: @parelradio Heb je suggesties, reacties, vertel het ons: radioparel@gmail.com ​Parel Radio

radio interview

IN ZWEDEN IS ALLES BETER

​Luister de uitzending www.nporadio2.nl/spijkersmetkoppen NPO RADIO 2, SPIJKERS MET KOPPEN presentatie Felix Meurders & Dolf Jansen 3 februari 2018

interview

Opgejaagd

Radio interview

RADIO DOC NPO RADIO 1 - VPRO NTR 28 januari 2018

radio interview

Grote zorgen over Nederlandse kinderopvang in de nieuwe podcast ‘Opgejaagd’

In de nieuwe podcastserie Opgejaagd, vraagt documentairemaker Jennifer Pettersson zich af: hoe goed is het Nederlandse systeem van kinderopvang en basisscholen? En zouden we niet meer naar het Zweedse systeem moeten kijken?

Luister naar de uitzending www.nporadio1.nl/de-nieuws-bv ​DE NIEUWS BV, NPO RADIO 1 presentatie Willemijn Veenhoven 5 februari 2018

artikel in de Volkskrant geschreven door Jennifer Pettersson

Is Zweden het beloofde land? Voor het eerst overweeg ik om terug te gaan vanwege het onderwijs

In Zweden geeft de overheid acht keer zoveel aan het schoolsysteem

Haar oudste dochter zat opgepropt in een klaslokaal, haar jongste klaagt dat ze op school zo veel stil moet zijn. Reden voor Jennifer Petterson om te gaan twijfelen aan het Nederlandse schoolsysteem. Zijn haar kinderen niet beter af in haar moederland Zweden? Als ik met een klein vliegtuig in Noord-Zweden land, is het buiten min 4 graden. Wouter haalt me op in zijn taxi. Terwijl we door een besneeuwd landschap rijden, vertelt hij dat hij elke dag wilde dieren ziet langs de weg: herten, elanden, zwijnen en lynxen. Als hij met de hond wandelt, draagt hij een fluit om zijn nek om wilde dieren, zoals beren, af te schrikken. Er is geen hotel in het dorp waar hij en zijn vrouw Carolien wonen, maar ik mag slapen in een huisje in hun tuin. Ik vraag Wouter en Carolien wat ze missen aan Nederland. Dan blijkt dat ze een half jaar na aankomst nog één keer zijn teruggegaan. Daarna niet meer. Ze hebben Nederland sindsdien geen dag gemist. Ik ken het gezin via Marktplaats. Het is 2013 als we elkaar vluchtig ontmoeten. Met de slapeloze nachten die we met ons eerste kind doorbrachten nog vers in het geheugen, zoeken we preventief een oplossing voor de problemen die de tweede, die nog in de buik ligt, gegarandeerd met zich mee zal brengen. Op internet vind ik een schommelwiegje dat rust moet brengen. De tomtom brengt ons naar een rijtjeshuis aan een drukke weg in Papendrecht. In de tuin staat een te koopbord.

Helden of dwazen?

Terwijl we het wiegje uit elkaar halen en in ons autootje proppen, hoort Carolien mij Zweeds praten en klaart ze op. Ze vertelt dat ze besloten hebben naar Zweden te emigreren. Alleen spreken ze nog geen Zweeds. Ze hebben ook nog geen werk. Zij is communicatie-medewerker en hij politieman, banen die moeilijk mee te verhuizen zijn als je de taal niet spreekt. Maar dat zijn zorgen voor later. Eerst moet het huis worden verkocht, wat nog niet eenvoudig is. Aan weerszijden van hun huis zie ik nog twee borden in de tuinen staan. Het is crisis en het rijtje staat al maanden te koop. Als we wegrijden vragen mijn man en ik ons af of ze hun droom ooit kunnen waarmaken. Zijn ze helden of dwazen? Thuis blijf ik aan Wouter en Carolien denken. Zweeds is mijn moedertaal en ik zou daar makkelijk werk kunnen vinden, maar toch was het niet in me opgekomen om terug te gaan. Ik woon al bijna twintig jaar in Nederland en heb me tot nu toe hier altijd thuis gevoeld. Maar sinds ik kinderen heb, is dat veranderd. Nederland is een modern land met een goed draaiende economie, sociale zekerheid en een vooruitstrevende politiek en dus ging ik er blind vanuit dat het voor kinderen ook goed geregeld zou zijn. Ik had me niet kunnen voorstellen dat baby’s al met tien weken naar de crèche konden worden gebracht. Dat twee leidsters op acht baby’s de norm zou zijn, waardoor ze te druk zijn met luiers wisselen en flesjes opwarmen, om ook nog kinderen te kunnen troosten. Ik zag leidsters die zo gewend waren aan krijsende baby’s, dat ze die niet meer leken te horen. Voor spelen of andere activiteiten was amper tijd.

Uitgeput

Zelf liet ik na zes maanden onze baby achter op de crèche, iets wat mijn Zweedse familie onbegrijpelijk vond. Het was een plek waar we bijzondere ervaringen opdeden, zoals een verbouwing van de lokalen, terwijl de peuters daar nog in zaten. Na een aantal weken kon mijn 3-jarige dochter het geluid van de drilboor perfect nadoen en klaagde ze over hoofdpijn door de ‘Bob de Bouwers’. Ook zagen we leidsters die geveld waren door griep, maar toch voor de groep stonden. Eentje kon nauwelijks op haar benen staan, omdat ze kort daarvoor was aangereden door een vrachtwagen. Toch werd van haar verwacht dat ze gewoon kwam opdagen. Het was dus een opluchting toen onze oudste dochter eindelijk naar school ging. Maar die bleek van korte duur. Mijn dochter kwam in een klas met 28 kleuters waar de kinderen vochten om een plekje waar ze niet van de overvolle bankjes konden vallen. Op een dag kwam ik voorlezen en zag ik hoe één 4-jarig jongetje de klas volledig in zijn greep hield. Het mannetje hing aan de deurklink om uit het lokaal te ontsnappen terwijl de juf hem probeerde tegen te houden en de rest van de klas moest wachten. Ze had het er zo moeilijk mee dat ik uren ben gebleven om te helpen. Na maanden kwam er eindelijk echte hulp: een extra kracht die de helft van de lesuren aanwezig was. Aan het einde van het schooljaar had onze dochter nauwelijks iets geleerd en was de juf volkomen uitgeput. De laatste jaren jeukt het. Voor het eerst overweeg ik terug te gaan naar Zweden. Maar tegelijk twijfel ik. Zijn klachten over kinderopvang en onderwijs een reden voor emigratie? En wie zegt dat het daar werkelijk zoveel beter is? Wat weet ik ervan, na twintig jaar waarin ik Zweden alleen als vakantieland heb meegemaakt? En er is nog een probleempje: mijn man wil hier blijven en relativeert alles waar ik me zorgen om maak, net zoals de meeste Nederlanders die ik spreek. Dat is een van de redenen dat ik op onderzoek ben gegaan naar wat we in Nederland normaal vinden op de plekken waar we onze kinderen achterlaten op weg naar ons werk. En zo belandde ik ook in de achtertuin van het gezin in Noord-Zweden.

Levenskwaliteit

Wouter en Carolien kenden geen twijfels. ‘Als er een koper is voor het huis, zien we het als een teken. Dan gaan we’, vertelt Carolien. Ze vertrokken met een vrachtwagen vol spullen die ze tijdelijk bij vrienden konden stallen en bij wie ze ook konden logeren. Ze hadden ook nog geen huis. Nu, drie jaar later, wonen ze naast een rivier en hebben ze een sauna en een bootje. Wouter kon gelijk aan de slag als taxichauffeur, maar Carolien heeft al een reeks baantjes gehad. De eerste jaren schrobde ze de vloer in de plaatselijke supermarkt en nu is ze invaller in een verzorgingstehuis. Toch lijken ze er vrede mee te hebben. Ze zeggen dat ze nu carrière maken in levenskwaliteit. Toen ze vertrok, zat hun oudste zoon in een overvolle kleuterklas in Papendrecht. In Zweden kwam hij in een klas met 24 kinderen en twee juffen. Zijn nu 5-jarige broertje Elias ging naar de förskola en zit in een groep met vier pedagogen op 22 kinderen. Ik mag een dagje komen kijken. Als ik binnenstap zie ik overal laarsjes en overalls die te drogen hangen in verwarmde kastjes. In Nederland weigeren mijn dochters fatsoenlijke buitenkleren aan te doen, omdat ze slecht passen bij de laatste mode en niemand anders ze draagt. Hier is het standaard. Zweedse ouders gaan ervan uit dat kinderen ook naar buiten moeten kunnen bij slecht weer. Binnen is een doolhof aan kamers waar verschillende activiteiten mogelijk zijn. Waar ik bij Nederlandse crèches gewend ben aan één lokaal per groep, zie ik dat de 22 kinderen van deze groep liefst acht ruimten tot hun beschikking hebben. Ergens zijn een paar kinderen een racebaan aan het bouwen samen met een van de juffen, in een andere kamer pakken kinderen verf en knutselmateriaal uit de kasten en gaan er zelf mee aan de slag. De meest indrukwekkende ruimte is het muzieklokaal, met een podium en instrumenten die de kinderen vrijelijk mogen gebruiken. Elias en zijn vriendje zetten muziek op en doen iets wat moet lijken op een breakdance, wat later ontaardt in ouderwets worstelen. Niemand houdt ze tegen. De vrijheid die deze kinderen hebben, is niet te vergelijken met wat ik ken van Nederlandse crèches of met wat ik heb gezien in groep 2, waar Elias zou hebben gezeten als hij nog in Nederland had gewoond. Zelf ben ik een dagje gaan kijken in een Nederlandse kleuterklas, om te zien wat daar gebeurt als de ouders er niet zijn. De kleuters moesten een groot deel van de dag muisstil op hun stoel zitten. Ze hadden taal- en rekenles, maar wat ze opvallend veel deden, was zitten en wachten. Op de dag dat ik er was, kregen ze, afgezien van de pauzes, in vijf uur tijd één keer de kans om zelf te beslissen wat ze wilden doen. Dat staat in schril contrast met Zweden, waar de pedagogen eerst kijken waar de kinderen vanuit zichzelf mee bezig zijn en daar vervolgens uitdagende activiteiten bij bedenken. Op een andere förskola in Zweden zag ik hoe de kleuters bezig waren met een groot onderzoek naar wat er onder de aarde leeft. Dat hadden ze zelf bedacht tijdens uitjes in het bos.

Opbrengstgericht werken

De kijk op jonge kinderen en wat ze moeten leren, verschilt enorm in Nederland en Zweden. Vraag een gemiddelde Nederlandse kleuterjuf wat de kinderen moeten kunnen aan het einde van groep 2 en je krijgt een verhaal over letters herkennen, tijdsbesef en de juiste werkhouding. In Zweden zullen ze de vraag niet begrijpen. Zulke jonge kinderen hoeven nog niks te kunnen. Nederland - waar alles al jaren draait om ‘opbrengstgericht werken’ - scoort hoger dan Zweden in de Pisa-onderzoeken die de kennis van leerlingen vergelijkt op het gebied van taal, natuur- en wiskunde. De Cito-scores zijn hier zo belangrijk dat de kinderen erachter soms nauwelijks meer zichtbaar zijn. In Zweden ligt de nadruk op het welzijn van de kinderen en de ontwikkeling tot sociale mensen die rekening houden met anderen. De druk op kinderen is ook later minder hoog. In Nederland ben je 11 als je niveau en je toekomst worden bepaald. In Zweden ben je 15 en kies je zelf wat je wilt gaan doen, als je hard genoeg hebt gewerkt en je cijfers het toelaten. Het lijkt alsof Zweedse kinderen langer kind mogen blijven, terwijl ze tegelijkertijd meer verantwoordelijkheid krijgen voor hun eigen toekomst. Inmiddels zit mijn oudste dochter op een andere school in Nederland, met meer aandacht voor sport en creatieve vakken. Het is een school waar de leraren en de leiding keihard werken om de kinderen het beste te bieden wat Nederland heeft. Maar de problemen zijn niet voorbij. Op de oude school waarschuwde de juf dat we rekening moesten houden met woedeaanvallen, omdat de kinderen in groep 3 zo hard moesten werken. Op de nieuwe school horen we dat buikpijn en hoofdpijn normaal zijn in groep 4. Ik vraag me af wat we in groep 5 moeten verwachten. Ook hier is het schoolplein zo druk bezet dat het buitenspelen wordt gerantsoeneerd. Ook hier zijn de klassen groot en de lokalen zo klein dat de kinderen met hun armen tegen de muren slaan als ze even een oefening moeten doen om hun slapende ledematen wakker te schudden tussen het leren door. En ook hier kon de juf de kinderen maandenlang niet onder controle krijgen. Dat kan niemand haar kwalijk nemen. In haar klas zitten meerdere kinderen met zogeheten ‘speciale behoeften’. Of zijn het gewoon 7-jarigen die protesteren tegen lange werkdagen in een bedompt klaslokaal waar ze dingen moeten leren waar ze nog niet aan toe zijn?

Ouderbijdrage

Mijn jongste dochter is net 4 geworden en gaat nu ook naar school. Ze heeft een fantastische juf en leert goed en toch beklaagt ze zich al na een paar weken over het vele zitten en stil zijn. Ze is blij als ze niet naar school hoeft, anders dan haar Zweedse neefjes, die het liefst ook in het weekend naar de voorschool zouden gaan. Ook op onze nieuwe school, waar we een stevige ouderbijdrage betalen om de kinderen wat extra’s te geven, blijkt er zo weinig geld te zijn dat ouders niet alleen de kerstslingers moeten komen ophangen, maar ook de knutselactiviteiten moeten begeleiden, naast wekelijks voorlezen. Als er geknutseld moet worden, neem ik dus vaak een halve dag vrij, omdat ik weet dat het zonder de hulp van ouders (lees: moeders) niet doorgaat. Zou het mogelijk zijn het Zweedse systeem naar Nederland te importeren? Allereerst moeten we meer belasting betalen, want de helft van een Zweeds inkomen lever je weer in. Maar je krijgt er veel voor terug. Aan basisschoolleerlingen besteedt Zweden ruim 10 duizend euro per jaar, tegen 6.500 euro in Nederland. En bij de kinder- en buitenschoolse opvang zijn de verschillen nog groter. De twee landen zijn moeilijk met elkaar te vergelijken vanwege de verschillende toeslag- en belastingsystemen, maar met hulp van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en zijn Zweedse tegenhanger SCB, kon ik een voorzichtige schatting maken: de Nederlandse overheid geeft jaarlijks niet meer uit dan 920 euro per kind, terwijl Zweden ten minste 7.100 euro uitgeeft. Dat is bijna acht keer zoveel.

Inefficient

Hoewel we in Nederland veel minder uitgeven, is ons systeem niet zo goedkoop als het lijkt. Ik sprak de Zweedse econoom Erica Lindahl van de Universiteit van Uppsala, die gespecialiseerd is in onderwijspolitiek. Zij legde me uit hoe inefficient het is als hoogopgeleide vrouwen massaal in deeltijd werken om thuis voor de kinderen te kunnen zorgen, zoals in Nederland gebruikelijk is. Dat levert misschien goede zorg op, maar het is natuurlijk goedkoper als één volwassene meer kinderen kan opvangen. Die hoogopgeleide moeders kunnen dan weer meedoen op de arbeidsmarkt, wat weer belastinginkomsten genereert die je in betere kinderopvang en onderwijs kunt steken. Maar eerst moet er überhaupt een wens zijn om iets te veranderen. En tot mijn verbazing lijken de meeste Nederlanders de huidige situatie te accepteren. Dat het systeem niet optimaal is, daar halen we onze schouders over op. Het lijkt de keerzijde van de Hollandse poldermentaliteit, waar iedereen compromissen moet sluiten en het al gauw goed genoeg is. De ‘relaxte’ houding van veel Nederlandse ouders is een mooie eigenschap en het is goed om problemen te kunnen relativeren. Tegelijk is het ook jammer zo weinig ambitieus te zijn als het gaat om ons belangrijkste bezit. Is Zweden het beloofde land? Nee. De volwassenen lijken meer moeite te hebben met het stellen van grenzen, zelfs bij kleine kinderen. Ik hoor van chaos op de middelbare scholen, vooral in de achterstandswijken, waar ik ook nog naartoe wil om er zelf te kijken. De staat zorgt zo goed voor haar inwoners dat de Zweden elkaar minder nodig hebben. Dat heeft tot gevolg dat veel mensen eenzaam zijn. Zweden worstelt met criminaliteit en heeft lang te makkelijk gedacht over de grote instroom van vluchtelingen. De problemen die dat oplevert, zijn door politieke correctheid moeilijk bespreekbaar. Op veel gebieden doet Nederland het dus beter. Maar als het gaat om de zorg en educatie voor jonge kinderen lijken wij in Nederland hopeloos achter te lopen. En daar word ik dagelijks mee geconfronteerd. Twee jaar lang heb ik onderzoek gedaan naar het Nederlandse systeem en nu begint ook mijn man te twijfelen over dingen die hij vroeger vanzelfsprekend vond. Voor het eerst hebben we serieuze gesprekken over waar we naartoe willen en waar onze kinderen een betere toekomst hebben. ——- Jennifer Pettersson is in 1974 geboren in Zweden, woont twintig jaar in Nederland en is moeder van twee dochters van 4 en 7. Als documentairemaker werkte ze mee aan podcasts als 1 Minuut en Plots (VPRO). Voor de 8-delige radio- en podcastserie Opgejaagd (VPRO) maakt Pettersson twee jaar opnamen in haar gezin, op scholen en op de kinderopvang in Nederland en Zweden. De eerste afleveringen zijn te beluisteren in de Opgejaagd-podcast. Zie: vpro.nl/opgejaagd. Op zondag 11 en 18 februari zijn de tweede en derde aflevering te horen in Radio Doc om 21.00 uur op NPO Radio 1.

JENNIFER PETTERSON Volkskrant Magazine, 9 februari 2018 illustraties Annelie Carlström

opiniestuk NRC

Opgejaagd? De Zweedse vrouw kan het wel allemaal tegelijk

Zweedse crèchepeuters zijn vaak buiten en ze leren veel. Dus gaan hun moeders met een gerust hart werken, schrijft Jennifer Pettersson. De aanname dat het in Nederland ook goed is geregeld klopt niet.

Sinds het onderzoek ‘Lekker Vrij!?’, over het opgejaagde gevoel van vrouwen, loop ik rond met een boos en opgejaagd gevoel. Over de studie van het Sociaal en Cultureel Planbureau is in zo ongeveer alle Nederlandse media bericht, maar ik heb het idee dat er iets wezenlijks over het hoofd wordt gezien. Het spijt me dat ik hier zo laat mee kom, ruim een week nadat het onderzoek is gepubliceerd. Ik had dit stuk eerder willen schrijven maar helaas had ik het te druk. Met mijn twee kinderen, het huishouden en mijn parttime baan. Ik ben dus een van die vrouwen waar het onderzoek over gaat. Een van die hoog opgeleide vrouwen die te weinig werkt en te weinig kan genieten van haar vrije tijd. Ik ben ook Zweeds en wordt dagelijks met de verschillen geconfronteerd tussen Zweden en Nederland. Maar eerst het onderzoek. We hebben gezorgd voor goede en betaalbare kinderopvang en verlofregelingen, zo staat er te lezen, dus wat houdt de Nederlandse vrouw tegen om de arbeidsmarkt te bestormen? Uit het onderzoek blijkt dat vrouwen minder ontspannen in hun vrije tijd dan mannen, ook al hebben ze evenveel uren vrij, als je betaald en onbetaald werk bij elkaar optelt. Dat komt doordat vrouwen veel meer verantwoordelijkheid dragen voor de kinderen en het huishouden waardoor hun tijd versnipperd raakt. Maar eerst het onderzoek. We hebben gezorgd voor goede en betaalbare kinderopvang en verlofregelingen, zo staat er te lezen, dus wat houdt de Nederlandse vrouw tegen om de arbeidsmarkt te bestormen? Uit het onderzoek blijkt dat vrouwen minder ontspannen in hun vrije tijd dan mannen, ook al hebben ze evenveel uren vrij, als je betaald en onbetaald werk bij elkaar optelt. Dat komt doordat vrouwen veel meer verantwoordelijkheid dragen voor de kinderen en het huishouden waardoor hun tijd versnipperd raakt. De logische conclusie is dat de taken in huis beter verdeeld moeten worden. Maar is dat de oplossing? Dat de fulltime werkende vader, die nu al veel meer zorg voor de kinderen en het huishouden draagt dan zijn eigen vader ooit heeft gedaan, nog meer op zijn bord krijgt? En dat hij dus straks ook met een opgejaagd gevoel rondloopt? Zweden: 480 dagen betaald ouderschapsverlof, tot het twaalfde jaar Dit is volgens mij de crux: de aanname dat kinderopvang en verlof goed geregeld zijn, klopt niet. In Zweden, waar vrouwen massaal voltijd werken, is het pas echt goed geregeld. Ik ben ervan overtuigd dat als we hier de verlofregelingen, kinderopvang en scholen verbeteren, dat Nederlandse vrouwen vanzelf ook meer zouden gaan werken. Laten we bij het begin beginnen. Je wordt zwanger. Toen ik zwanger werd, werkte ik voltijd door tot op de dag van de bevalling, zo leuk vond ik mijn werk. Zelf bleef ik een half jaar thuis met mijn kinderen, maar de schrale 16 weken zwangerschapsverlof dwingt de meeste vrouwen om hun kind naar de crèche te brengen als het pas drie maanden oud is; voordat het kind kan zitten en voordat het van de borst is. Voor de vrouwen die ik ken is dat een dramatische scheiding. Op de crèche moet je je verse baby achterlaten bij twee leidsters en acht hongerige, huilende soortgenoten. De praktische taken laten weinig tijd over voor spelen, zingen, knuffelen of naar buiten gaan. Voor basale dingen is soms geen tijd, ontdekte ik toen de leidsters op een drukke dag vergeten waren om mijn dochtertje te voeden. Hoe het er tijdens die eerste maanden aan toe gaat op een Zweedse crèche, kan ik niet vertellen aangezien je je kind pas naar de crèche mag brengen als het een jaar oud is. In Zweden hebben mannen en vrouwen samen recht op 480 dagen ouderschapsverlof, die ze kunnen gebruiken tot het kind 12 jaar oud is. Betaald ouderschapsverlof. Gelukkig gaat het in Nederland ook de goede kant op: vanaf volgend jaar krijgen de mannen niet langer twee, maar vijf hele dagen vrij na de bevalling. Leidsters met een universitaire opleiding Overigens is de Zweedse crèche geen echte crèche. Het heet ‘voorschool’ en er wordt dan ook veel meer met de kinderen gedaan dan op Nederlandse kinderdagverblijven. In Zweden wordt ook voor de peuters met een educatief programma gewerkt. Vandaar dat de Zweedse leidsters, anders dan hier, een universitaire opleiding hebben. Vergelijk dat met Nederland, waar het peuterleven bijna elke dag hetzelfde is: een paar liedjes en boekjes, een stukje klei en een betegeld stukje buiten met – als het meezit – een paar fietsjes en een schommel. In Zweden is het normaal om vijf dagen per week naar de ‘Förskola’ te gaan. Dat zou ik hier niet kunnen doen zonder te voelen dat ik mijn kind te kort doe. Dan de scholen. Mijn oudste dochter is vijf en gaat al een tijdje naar school, in een klas van 28 kinderen met één juf. Eind vorig jaar had mijn dochter geen zin om naar school te gaan. De verklaring volgens de juf: er waren veel spanningen in de klas, omdat de kinderen letterlijk van de bankjes vielen. Er was te weinig ruimte om ze goed te laten zitten. Van de 60 minuten lange lunchpauze moeten de kleuters 50 minuten binnen blijven omdat het schoolplein te druk bezet is. In Zweden hebben vijfjarigen drie juffen op een groep van 15 kinderen. Die verhouding is normaal tot je kind zes is en met school begint. De vijfjarige zoon van mijn zus is een dag in de week de hele dag buiten. Ouder ingezet als gratis arbeidskracht In Nederland doen scholen een enorm beroep op de ouders. Elke week krijgen we wel een e-mail met de vraag of we kunnen komen helpen. Kort geleden heb ik bijvoorbeeld geholpen om de klas te soppen, want daar heeft de school geen geld voor. Natuurlijk is het leuk om betrokken te zijn bij de school van je kind, en ook Zweedse ouders bakken graag koekjes voor het kerstfeest. Maar als je je gedwongen voelt om te helpen, als structurele oplossing voor het schrijnende tekort aan mensen en middelen, ben je eigenlijk niet meer dan een gratis arbeidskracht van de overheid. En wie komt er eigenlijk opdraven voor deze klusjes? Bij ons op school zijn dat vooral de hoogopgeleide moeders; die voelen zich het meest verantwoordelijk. Precies het soort vrouwen dat de overheid graag aan het werk wil zien. Wij zouden dat zelf ook graag willen, maar niet ten koste van onze kinderen. En hoe meer kinderen je hebt, hoe meer werk je hebt op en door school. Mijn Nederlandse schoonzus heeft er drie. Zij is niet alleen druk met helpen op school, maar moet ook vele uren per week het rekenen en lezen met haar kinderen oefenen, zodat ze voldoende scoren voor de Cito en zo de targets van de school halen. Zelf heeft de juf daar begrijpelijkerwijs geen tijd voor. Als ik dit schrijf, hoor ik al mensen roepen en twitteren: „Ga terug naar je eigen land als het daar zo perfect is!” Maar je kunt het ook omdraaien: door een beetje Zweden naar Nederland te halen, kunnen we voorkomen dat de werkende vrouw via een omweg de kinderen toch weer teruggeworpen krijgt op schoot. Dat is beter voor de positie van de vrouw én voor onze kinderen. ​JENNIFER PETTERSSON Opiniestuk in NRC,18 maart 2016 foto Melanie Stetson Freeman / The Christian Science Monitor via Getty Images